NE MUTLU TÜRKÜM DİYENE, TÜRKİYE CANIM FEDA SANA,  www.smsenerji.de.to ve  www.bilgeadam.de.to Sitesi BilgeAdam Sunar..

Sifal? Bitkiler 4 5 6 7.

 


Bu Sayfalar?n içeri?i 
www.turkforum.gen.tr  al?nm??t?r.
byAdnanoe


SAYFA  04
----------------------------------------------------------------------------------------
??de: (Ölweide / Olivier / Sauvage / Oleaster/ Elaeagnus)
K???n yapraklar?n? döken veya dâimâ ye?il kalan, çal? veya a?aç hâlinde olan, çok dallanm??, dikenli veya dikensiz odunsu bitkilerin meyvesine denir. A?ac?n?n, sürgünleri ço?unlukla dikenlidir. Tomurcuklar? küçük, k?sa sapl?d?r. Yapraklar dar, ?erit hâlinde ve tam kenarl?d?r. Yapraklar ve sürgünler gümü?î renkli tüylerle örtülmü?tür. Haziranda açan çiçekler k?sa salk?mlar halinde sürgünlerin a?a?? k?sm?nda kümeler hâlinde yer al?r. Çiçeklerin di? taraf? gümü?î beyaz, iç taraf? sar? renkte olup, çok ho? kokuludur. ??denin vatan? Akdeniz bölgesidir. Ku? i?desi ad? verilen Eleognus angustifolia, Anadolu’nun hemen hemen her taraf?nda yeti?ir. Ba? ve bahçe kenarlar?nda çit bitkisi olarak da kullanilir. 7-8 m boylanabilir ve bayg?n kokuludur. Bu türün meyvesi makbul olmay?p, kültüre al?nm?? olan çe?idine, E. angustifolia varyete orientalis denir.

Kullan?ld??? yerler: Anadolu’da ba? ve bahçelerde tatl? meyvelerinden dolay? meyve a?ac? olarak yeti?tirilmektedir. Meyveleri zeytin meyvesi büyüklü?ünde ve sarimsi-kahve renginde olup yenilebilir. Ba??rsak bozukluklar?n? ve a??z pas?n? gidermek için kullanilir

Ihlamur: (Linde / Tilleul / Linden tree / Linder tree / Tilia / Tilia silvestris / Linden)
Haziran-a?ustos aylar? aras?nda beyaz?ms?-sari renkli, ho? kokulu çiçekler açan, yüksek boylu a?açt?r. Genellikle ormanlarda tabiî olarak bulunursa da, süs a?ac? olarak park ve bahçelerde de yeti?tirilmektedir. Yapraklar? sapl?, ucu sivri, kenarlar? di?li, taban k?s?mlar? kalp biçiminde, üst yüzü ye?il, alt yüzü beyaz?ms? ye?il ve tüylüdür. Çiçekler, en az üçü bir arada olmak üzere sark?k durumlar te?kil eder. Çiçek örtüsü kay?k seklinde, sarimsi-ye?il renktedir. Meyveleri küre ?ekilli ve tek tohumludur.Ihlamur a?ac? filizden iyi büyür. Azami bin sene yasar.
Ihlamurun, k?? ?hlamuru (T. cordata), yaz ?hlamuru (T. platyphyllos), k?rm?z? ?hlamur (T. rubra) ve gümü?î ?hlamur (T. tomentosa) gibi türleri bulunmaktad?r.

Türkiye’de yeti?ti?i yerler: Marmara ve Karadeniz bölgesi.

Kullan?ld??? yerler: Güzel kokulu çiçeklerinden dolay? ve bir gölge a?ac? olarak yeti?tirilir. Ihlamur çiçe?i yat??t?r?c?, idrar verici, gö?üs yumu?at?c? ve balgam söktürücü olarak çay halinde kullanilir.Ihlamur çiçe?i banyosunun da yat??t?r?c? bir özelli?i vard?r. Balla kar??t?r?l?p içilirse mide ülserine faydal?d?r. Kan dola??m?n? düzenler.

?ncir: (Feigenbaum / Figuier / Fig tree / Yemi? / Ficus caria / Figue)
Mart-nisan aylar?nda çiçek açan, 1,5-6 m yüksekliginde, süt ta??yan iki evcikle bir a?açt?r. Yabanî olarak bulunursa da, daha çok yeti?tirilir. Yemi? olarak da bilinir. Erkek bitkiler Ficus carica varyete caprificus (baba incir), di?i bitkiler Ficus carica varyete domestica (yenen incir) ismini al?rlar. Çiçekler, çukurla?arak armut biçimini alm?? ve etlenmi? olan çiçek tablas?n?n iç çeperinde toplu bir hâlde çiçek durumlar?n? te?kil ederler. Baba incirin çiçek durumunda çiçek tablas?n?n a??za yak?n k?s?mda erkek çiçekler, daha a?a?? k?s?mlar?nda ise mazi çiçe?i denilen verimsiz di?i çiçekler bulunmaktad?r. Yenilmekte olan incirin tozla?mas? maz? böcekleri (Blastophaga grossorum) taraf?ndan yap?lmaktad?r. Böcekler yumurtalar?n? mazi çiçeklerinin yumurtal?klar?na b?rak?rlar. Genç böcekler çiçek tablas?n? terk ederken, çiçek tablas?n?n a??z k?sm?na yak?n bulunan olgun erkek organ basç?klar?na süründüklerinden, üzerlerindeki çiçek tozlar? ile gitmi? olduklar? di?i bir bitkinin di?i çiçe?ini dölleyebilirler. Olgunla?ma esnâs?nda çiçek tablas?n?n çeperiyle, çiçe?in taç yapraklar? etlenip tatl?la?arak incir denen yalanc? meyve hâs?l ederler. Asil meyveler esmer renkli olan sert çekirde?imsi k?s?mlard?r. Yurdumuzda incir en çok ?zmir-Ayd?n yöresinde yeti?tirilmektedir. En me?hur ve en lezzetli incir de ?zmir inciridir. ?zmir incirinin d???nda seker inciri, mor incir, Sultan Selim inciri, yediveren inciri, kavak inciri ve patl?can inciri gibi çe?itleri de vard?r. Sultan Selim ve kavak inciri ?stanbul ve çevresinde yeti?tirilen mor renkli ve tatl? bir incirdir. ?ncirin kurutulmu?u da çok de?erli olup, iyi bir besin kayna??d?r. Kuru incirlerin de ince kabuklu ve çok tatl? olan “sari lop” ve kal?n kabuklu hafif ye?ilimsi “gök lop” gibi çe?itleri vard?r.

Türkiye’de yeti?ti?i yerler: Ege ve Akdeniz bölgesi.

Kullan?ld??? yerler: ?ncir meyvelerinde seker, organik asitler, sâbit ya? ve vitaminler (A,B,C) vard?r. Meyveleri gerek yas olarak gerek kuru olarak yenmektedir. Kuru meyveler balgam söktürücü olarak, yumu?at?c? olarak kullanilir. Halk aras?nda sütle kaynat?lan incir ses k?s?kl???na kars? kullanilir. ?ncir, kalbe ferahl?k verir. Kuluncu ve sindirim organ? sanc?lar?n? giderir. Ayrica, ya? dallar? k?r?ld???nda akan sütümsü beyaz s?v?, nas?r ve si?illere sürülürse tedavi eder.

?nciçiçe?i: (May?sçan? / Müge / Convallaria majalis / Muguet)
Zambakgillerden, ok biçimindeki yapraklar? aras?nda, ince bir sap üzerinde küçük çan biçiminde beyaz çiçekler açan bir süs bitkisidir. Boyu 20 cm kadard?r. Çiçekleri beyaz ve üzüm salk?m? seklindedir. Yemi?leri küçük ve k?rm?z?d?r. Kokusu çok güzeldir.

Kullan?ld??? yerler: Hekimlikte kalp çarp?nt?lar? için kullanilir. Ev ilaçlar?nda kesinlikle kullan?lmaz.

Is?rgan: (Brennessel / Ortie / Nettle / Urtica membranacca / Urtica urenus / Urtica diocia)
May?s-a?ustos aylar? aras?nda çiçek açan, 20-100 cm boyunda, virânelik, yol kenarlar? ve duvar diplerinde bulunan bir senelik tek evcikle otsu bir bitkidir.Gövdeleri dik, 4 kösemsi, basit veya tabandan îtibâren dallanm??t?r. Üzerinde yak?c? tüyleri bulunur.Yapraklar sapl?, oval ?ekilli ve di?li kenarl?, üst taraf? koyu ye?il renkli ve parlak olup, yak?c? tüylerle kapl?d?r. Erkek ve di?i çiçekler bir arada olmak üzere yapraklar?n koltu?unda uzunca sapl? küçük durumlar te?kil ederler.Çiçek örtüsü 4 parçal?d?r.Meyveleri esmer renkte ve f?nd?ks?d?r.Tohum, ya? ihtiva eden bir besi dokuya sahiptir.
Türkiye’de yeti?ti?i yerler: Hemen bütün Anadolu.
Kullan?ld??? yerler:Tâze ve güne?te kurutulmu? Dallari kullanilir.Yapraklar?nda formika asit ve nitratlar bulunmaktad?r. Bu bitkinin yak?c? tüylerinde formika asit bulundu?u birçok yerlerde kay?tl? ise de tüylerin ta??d??? usarede asetilkolin ve histamin vard?r. Eskiden romatizma ve siyatikte kullanilirdi. Yapraklar?ndan haz?rlanan infüzyon saç dökülmesine kars? tatbik edilir. Köklerinden sari renkli boya elde edilmektedir. Ayrica, ayba?? kanamalar?n? düzenler, balgam söktürür. Burun kanamas?n? keser. Haricen tatbik edilirse, ç?banlarda faydal? oldu?u bilinmektedir.

Ispanak: (Spinat / Spinach / Spinacia oleracea)
K?s sebzesi olarak yeti?tirilen, iki evcikle, kaz?k köklü, otsu bir bitkidir.
.
Türkiye’de yeti?ti?i yerler: Sebze olarak her yerde yeti?tirilir. Anavatan? Kafkasya ve Afganistan’d?r.

Kullan?ld??? yerler: ?çinde A,B,C,D vitaminleri vard?r. Proteince de zengindir. Daha çok sebze olarak, pi?irilerek veya salata hâlinde yenilir. C vitamini ve demirce zengin bir k?s sebzesidir. Vücudun dayan?kl?l???n? art?r?r. A??z, bo?az ve gö?üs hastal?klar?nda faydal?d?r. Hamilelerde özellikle tavsiye edilir. Kans?zl??? giderir ve ruhi çöküntüyü azalt?r.


It?r: (Çobani?nesi / Turnagagas? / Pelargonium odoratissimum / Geranium)
Sardunyagillerden, yapraklar? güzel kokulu, çiçekleri türlü renklerde bir süs bitkisidir. Kumlu topraklarda yeti?ir. Ye?il k?s?mlar? tüylü ve oyal?d?r. Ço?unun çiçekleri pembe veya beyaz renktedir. Losyon yapiminda kullanilir.

Kullan?ld??? yerler: Cildi güzelle?tirir. ?shali keser. Bo?az a?r?lar?n? giderir. Mide ve barsak gazlar?n? söktürür.

?tüzümü: (Köpeküzümü / Yand?ran / Solanum nigrum / Black nightshade / Morelle noire)
Patl?cangillerden, ormanlarda yeti?en bir bitkidir. Çiçekleri beyaz, meyveleri parlak beyazd?r. Meyvesi, yapraklar? ve çiçekleri kullanilir. Bir uzman tavsiyesi olmadan, ev ilaçlar?nda kullan?lmamas? gerekir. T?bbi tedavide s?k kullan?lan ve fazla al?nd??? zaman öldürücü bir zehir olan atropin maddesi içerir.

Kullan?ld??? yerler: Romatizmam ve mafsal a?r?lar?n? keser. Ayba?? düzensizli?ini ve rahim hastal?klar?n? giderir.

?zlanda likeni: (?zlanda yosunu / Lichen d'Islande / Lichen Islandicus)
Parmeliaceae ad? verilen bir çe?it yosundur. Da?larda ve ormanlardaki kayalar?n üzerinde bulunur. Zeytin ye?ili renginde, dantel gibi t?rt?ll? parçalar halindedir. Yaz aylarinda toplan?p kurutulur. Müsilajl? ilaç yap?m?nda kullan?l?r. Terkibinde "Lichenin" "Dekstrolikenin" ve "Cetrarin" vard?r.

Kullan?ld??? yerler: Gö?sü yumu?at?r, öksürü?ü keser. Barsak bozukluklar?n? giderir.


Kabakulakotu: (Lohusaotu / Venüsçiçe?i / Aristolochia)
?kiçeneklilerden, 70-80 cm boyunda, ince sapl? t?rman?c? bir bitkidir. Çiçekleri koyu kahverengidir. Kötü bir kokusu vard?r.

Kullan?ld??? yerler: ?drar söktürür. Ayba?? (adet) kanamalar?n?n düzenli olmas?n? sa?lar.


Karde?kan?: (Ejder kan? / Ejderagac? / Drecaena dreco / Sanguis draconis)
Birçenekliler s?n?f?n?n, zambakgiller familyas?ndan, Kanarya adalar?nda yetisen bir a?aç ye da a?açç?kt?r. Gövdesi kal?nd?r. Yapraklar? sert ve k?l?ç seklindedir. Dallar?n?n ucunda demet seklinde toplanm??t?r. Ya?l? gövdelerden, boyac?l?kta kullan?lan reçinemsi k?rm?z?mt?rak bir öz su akar.

Kullan?ld??? yerler: Yaralar? tedavi eder, di? kanamalar? tedavi eder.

Kâfuru: (Kafur / Camphree / Camphora)
Tabiatta birçok bitkide bulunur. T?pta kullan?lan kafuru, "Cinnamomum camphorea" a?ac?n?n odunu, su buhar?yla ditile edilerek elde edilir. Kafuru, renksiz, ?effaf, billur yap?l? gevrek parçalard?r. Kokusu hususi ve keskin, lezzeti sonradan serinlik veren, ac? ve yak?c?d?r. 204 santigrat derecede kaynar. Oda s?cakl???nda uçar. Suda çok az erir. Alkol, eter ve kloroform benzeri maddelerde daha çok erir.

Kullan?ld??? yerler: Kan dola??m?n? kuvvetlendirir. Beyni ve sinirleri uyar?r. Solunum sistemini uyar?r. Bron?lar?n ifrazat?n? art?r?r. ?spirto ile kar??t?r?lm?? kafuru saçta kepek olu?umunu keser. Akci?er hastal?klar?nda faydal?d?r.

Kahkahaçiçe?i:(Sahilkahkahasi / Çitsarma???? / Gündüzsafas? / Convolvulus persicum / Liseron / Bindweed)
Çitsarma????giller familyas?ndan, uçlar? mavi çizgili beyaz çiçekler açan bir çesit sarma??kt?r.

Kullan?ld??? yerler: Kab?zl??? giderir, hazm? kolayla?t?r?r.

Kahve: (Coffea / Kaffee / Café / Coffee ) Vatani Afrika olan fakat bugün tropikal bölgelerde yeti?tirilen küçük boylu a?aç ve a?açç?klar. Kisin yapraklar?n? dökmez, çiçekleri beyaz, meyveleri 1-2 tohumlu olup k?rm?z?d?r. Yabânî olarak yetisen kahve a?açlar?n?n boylar? 5-7 m oldu?u hâlde kültür olarak yeti?tirilenlerin boylar? 2-3 metreyi gedmez. Kahve a?açlar?n?n en iyisi Arabistan’da yeti?enidir. Kahve, insanlar taraf?ndan ilk olarak Habe?istan’da 3. yüzy?lda yeti?tirilmeye ve kullan?lmaya ba?lanm??t?r. On sekizinci yüzy?lda Mekke’ye hacca giden Habe?istanl?lar, kahveyi Arabistan’a ve bütün Müslüman âlemine tan?tm??lard?r. Böylece Müslümanlar taraf?ndan bilinen ve kullan?lan kahve, Osmanl?lar zamân?nda Avrupa’da görevli elçiler yoluyla önce Venedik, ?ngiltere, Fransa’ya daha sonra da, bütün bat? devletlerine tan?t?lm??t?r. Kahve, en çok Habe?istan, Libya, Brezilya, Meksika, Hindistan, Arabistan ve Orta Amerika’da yeti?tirilir.

Türkiye’de yeti?ti?i yerler: Tabiî olarak yeti?mez. Kültürü yap?l?r.

Kullan?ld??? yerler: Kahve çekirdeklerinin kavrulup dökülmesinden ve s?cak suyla kaynat?lmas?ndan meydana gelen içecek “kahve” olarak bilinir. Kahvenin bile?iminde en önemli olarak kafein alkoloidi vard?r. Kafeinin az miktar?n?n damarlar? geni?letmek sûretiyle uyar?c? etkisi vard?r.Kalbi kuvvetlendirir, sindirimi kolayla?t?r?r, böbrek damarlar?n? geni?leterek idrar? ço?alt?r, solunumu h?zland?r?r. Kani beyne çekerek, beynin faaliyetini artt?r?r ve narkotiklerle zehirlenmelere kars? kullanilir. Fazla miktarda al?nd???nda uyar?c? etki fazlala??r, kalbin çarp?nt?s?n? artt?r?r, kulaklar?n u?uldamas?na sebebe olur. Çok fazla al?n?rsa ölümle sonuçlan?r. Kahvede az miktarda protein, ya? ve sakaroz bulunur. Kahve, ye çekirdek olarak veya çekilmi? olarak (kavrulup-ö?ütülmü?) olarak sat?l?r. Kavrulup ö?ütülmü? kahve çabuk bayatlad???ndan, daha çok çekirdek kahve tercih edilir.

Kakao: (Kakaobaum / Cacaoyer / Cacao tree / Hindbademi / Theobroma cacao)
Vatani tropik Amerika ve Bati Afrika olan, kavliflor bir bitki. (Çiçeklerin yasl? dal ve gövdelerden ç?kmas? olay?na kavli flor denir.) Kakao, theobroma denilen bir bitki türünün kurutulmu? tohumlar?d?r.Kahve gibi içilmede kullanilir. 10-15 m boyunda bir a?açt?r. Çiçek ve meyveler ana gövde üzerinde bulunur. Bitkinin ancak 5-6 yas?ndan sonra meyvelerinden istifâde edilir. Meyveler kavun seklinde, küçük bir h?yar büyüklü?ünde ucu sivri, tâzeyken limon sarisi-k?rm?z? renkte, kuruduktan sonra daha koyu olan ve aç?lmayan bir kapsüldür. Meyveleri çok tohumludur. Beyaz veya aç?k mor renkteki ve bâdem seklindeki tohumlar? kakao tânelerini te?kil eder. Meyveler içerisinden ç?kar?lan kakao tohumlar? ye hemen veya bir süre fermantasyona terk edildikten sonra kurutulur. Fermantasyon sonucu ac? lezzet kaybolur ve aroma tik bir koku meydana gelir. 50 meyveden takriben bir kg, tohum elde edilir. Tâneler kavrulur, k?z?l?ms? kahverengi un hâline getirilir ve ya?? ç?kar?l?r. Ya? ç?kt?ktan sonra kat?la?an kakao, yeniden ö?ütülerek çok ince toz hâline getirilir ki, bu toz, kakao tozunu te?kil eder.

Kullan?ld??? yerler: Kakaonun bile?iminde teobromin, kafein, kakao sâbit ya?? vard?r. Bol kalorili bir besindir. Ayrica %40 karbonhidrat, % 18 protein vard?r. Kafeinden dolay? kahvede oldu?u gibi yat??t?r?c? ve uyar?c? etkisi vard?r. Az miktar? kalbi kuvvetlendirir, sindirimi kolayla?t?r?r, idrar söktürür. Fazla miktar? zararl?d?r. Kakao kahve gibi ayrica süt ilâvesi ile de içilebilir. Kakao ya?? ç?kar?lmadan, çikolata îmâlinde kullanilir. Kakao ya?? seker yap?m?nda oldu?u gibi, pomatlarda da kullanilir.

Kâkule: (Kardamom / Ingver / Cardamome / Cardamom / Elettaria cardamomum )
Bati ve Güney Hindistan, Güneydo?u Asya’n?n s?cak bölgelerinde yeti?ir. 4-5 m boyunda, büyük yaprakl? çok y?ll?k bir bitkidir. Özellikle Güney Hindistan’?n batakl?k ormanlar?nda yabânî olarak yeti?ir. Kakulenin meyveleri 1-2 cm uzunlukta, sar?ms? ye?il ve kirli beyaz?ms? renktedir. Tohumlar? mercimek seklinde ve büyüklü?ünde, k?rm?z?ms? esmer renkte olup, keskin kokuludur. Kakule yeti?ti?i yere göre isim al?r. Seyhan kakulesi, Malabar kakulesi, Siyam kakulesi gibi
Kullan?ld??? yerler: Kakule tohumlar? raz?n, ni?asta ve uçucu ya?lar ta??r. Ho? lezzeti ve kokusundan dolay? baharat olarak kullanilir. Ayrica i?tah aç?c?, mîdevî ve gaz söktürücü etkilere sâhiptir.

Kanarya otu: (Kreuzkraut / Seneçon / Groundsel / Senecio)
Senenin ço?unu çiçekli olarak geçiren, yol kenarlar? ve bahçelerde görülen, 10-60 cm yüksekliginde, bir veya iki y?ll?k otsu bir bitki. Gövdeleri dik, dal?, tüylü veya tüysüz, seyrek yaprakl?d?r. Yapraklar derin parçal? lo?ludur. Çiçekler küçük silindir seklindeki kapitilum adi verilen basç?klarda toplanm??t?r. Çiçeklerin hepsi tüp seklinde ve sari renklidir. Meyveleri siyahimsi renkli ve üzeri k?sa ve s?k tüylerle kapl?d?r. Otuz kadar türü vard?r.

Türkiye’de yeti?ti?i yerler: Türkiye’nin ço?u yerinde farkl? türleri çok yayg?nd?r.

Kullan?ld??? yerler: Bitkinin toprak üstü k?s?mlar? toplan?r. Uçucu ya?, tanen, reçine, inilin ve alkaloit ta??r. Yumu?at?c?, kurt dü?ürücü, yara iyi edici, âdet a?r?lar?n? hafifletici olarak kullanilir. Alkaloit ta??d?klar?ndan dikkatli kullan?lmal?d?r.

Kantaron: (Tausendguedenkrauf / Centaurée / Centaury / Erythraea centaurium / Kantariyyon / Erythroea / Gentiana lutea)
Haziran, eylül aylar? aras?nda pembemsi, beyaz renkli çiçekler açan, nemli çay?r ve orman kenarlar?nda rastlanan 15-50 cm boyunda, iki y?ll?k otsu bir bitki. Küçük kantaron veya k?rm?z? kantaron olarak da bilinir. Bitkinin gövdeleri tüysüz ve diktir. Yapraklar saps?z ve kar??l?kl?, oval ?ekilli ve uçlar? sivridir. Pembemsi çiçekler dallar?n ucunda durumlar yapar ve çiçekler genellikle sapl?d?r. Çiçekler be? sivri di?li ve tüpsüdür. Meyveleri silindir seklinde bir kapsüldür. Çok fazla sarimsi-esmer renkli tohumlar? vard?r.

Türkiye’de yeti?ti?i yerler: Trakya ve Anadolu.

Kullan?ld??? yerler: Çiçekli bitki çiçek açma zaman?nda toplan?r, demetler halinde ba?lan?p gölgede kurutulur. Bitkide sekerler, reçine ve ac? maddeler vard?r. Çay? kuvvet verici, i?tah aç?c? ate? dü?ürücü ve hazm? kolayla?t?r?c? olarak verilir. Ayr?ca ast?m ve mide a?r?lar?nda da faydal? oldu?u bilinir. Çiçekleri bir ?i?e içine konarak zeytinya?? içinde güne?te bekletildikten sonra k?rm?z?ya çalan bir renkte "Kontur Ya??" elde edilir. Bu ya?, yaralar?n kapanmas? için son derece faydal?d?r.

Karaba?otu: (Lavandula stoechas / French lavander / Lavande)
Ball?babagiller familyas?ndan, bir veya çok y?ll?k otsu bir bitkidir. Ezildi?i zaman çok kuvvetli ve ho? olmayan bir koku ç?kart?r. Çiçekleri mavi veya menek?e rengindedir. Bir türünden, "Karaba? ya??" denilen bir ya? ç?kart?l?r. Yurdumuzda alçak maki gruplar?yla birlikte yeti?ir.
Kullan?ld??? yerler: A?r?lar? dindirir. Kalbe kuvvet verir. Balgam söker. Uyu?ukluk giderir, zindelik verir.

Karabiber:(Dar-i fülfül / Black pepper / Poivre noire / Pipper nigrum)

Kullan?ld??? yerler: Mideyi ?s?t?r. ??tah açar. Hazm? kolayla?t?r?r. Mide ve barsaklardaki mikroplar? öldürür. Enerji verir. Afrodizyak özelli?i vard?r.

Karamuk:(Agrostemma githago / Corn-cockle / )
Karanfilgiller familyas?ndan, yurdumuzda hububat yeti?tirilen tarlalarda görülen, ço?u zaman bu?dayla kar???k olan biten, 30-100 cm yüksekliginde, tohumlar? zehirli bir bitkidir. Üzeri tüycüklerle kapl?d?r. Çiçekleri büyük ve güzel, morumsu pembe ve ender olarak da beyazd?r.

Kullan?ld??? yerler: Sogukalg?nl???n? giderir.

Karnabahar:(Blumenkohl / Chou-fleur / Cauliflower/ Karnabit / Brassica oleracea var / Bortytis / Cauliflower)
Lahanan?n bir çe?idi. Lahanada yapraklar sebze olarak kullan?ld??? halde, karnabaharda yenilen ki?im genç çiçek tomurcuklar? ile çiçek durumu eksenidir. Karnabahar beyaz renkte bir sebzedir. Bunun sebebi de çiçek durumunun büyük örtü yapraklar? ile kapal? kalmas?ndand?r. Fosfor ve vitamin bak?m?ndan zengindir.

Türkiye’de yeti?ti?i yerler: Ege, Akdeniz, Marmara bölgelerinde sebze olarak yeti?tirilir.

Kullan?ld??? yerler: Zihin yorgunlu?unu giderir. Afrodizyak özelli?i vard?r. Sinirleri kuvvetlendirir. ?drar söktürür. Dalak hastal?klar?na iyi gelir. ?eker hastalar?na faydal? oldu?u bilinir.

Kas?kotu: (F?t?kotu / Da?çay? / K?z?lyaprak / Herniaria glabra / Agrimonia eupatorium)
Karanfilgiller familyas?ndan, Avrupa, Asya ve yurdumuzun çe?itli bölgelerinde yeti?en, bir veya çok y?ll?k bitkilerdir. Yapraklar? küçük ve kümeler halindedir. Hekimlikte topra??n üstünde kalan k?s?mlar? kullan?l?r.

Kullan?ld??? yerler: Böbrek ve mesane rahats?zl?klar?n? giderir. F?t?kta faydal?d?r. ?drar söktürür. Vücudu rahatlat?r. Bademcik iltihablar?na iyi gelir.

Kasu: (Cacho / Catechu / Cachou / Katechusaft)
Kasu Akasyas? (Acacia catechu) nin odunundan elde edilen bir maddedir. Kahverengi, kokusuz bir kütledir. So?uk suda k?smen, s?cak suda ve alkolde tamamen çözülür.

Kullan?ld??? yerler: ?shali keser, vücuda kuvvet verir.

Kat?rt?rna??:(Geniste luncea / Spartium / Genet)
Baklagiller familyas?ndan, dik duran çal? halinde, her zaman ye?il olan, odunsu bir bitkidir. Genç sürgünleri narin yap?l?d?r. Üzerinde çok say?da yaprak bulunur, ye da yapraks?zd?r. Çiçekleri sar?d?r.

Kullan?ld??? yerler: ?drar ve balgam söktürür. Hazm? kolayla?t?r?r. Böbrek ve safrakesesi ta?lar?n?n dü?ürülmesine yard?m eder. Mesane hastal?klar?n? tedavi eder. Romatizmada faydal?d?r. Kab?zl??? giderir. Kalp hastal?klar?nda kullan?l?r.

Kayar koru?u: (Kula kotu / Saks?güzeli / Nas?rotu / Sempervivum / Joubarde)
Damkoru?ugiller familyas?ndan, etli yaprakl?, odunsu veya otsu bir bitkidir. Çiçekleri salk?m biçimindedir. Ye?il k?s?mlar? ac?d?r.

Kullan?ld??? yerler: Ye?il k?s?mlar?, zeytinya?? ile kar??t?r?l?p merhem yap?l?r. Cilt iltihaplar?nda, egzama ve nas?r tedavisinde kullan?l?r.

------------------------------------------------------------------

SAYFA  05

Kay?n a?ac?:
(Akgürgen / K?z?la?aç / Fagus / Beech / Hetre / Buche / Hêtre / Beech)
K???n yapra??n? döken çiçekleri bir cinsli orman a?açlar?. Yapraklar?n?n kenarlar? girintili, ince tüylü ve uçlar? sivridir. Çiçek durumlar? kedicik seklindedir. Meyvelerinin dip k?s?mlar?nda kumula ad? verilen kadeh seklinde bir çanak bulunur. Gölgede yeti?en a?açlardand?r. Kökleri orta derinli?e kadar iner. Azamî 700-800 sene yasayabilir. ?ah ve filizden büyüyebilir. Kay?n a?ac?n?n gövdesi ince, çatlaks?z ve k?rç?l renkli bir kabukla sar?lm?? silindir biçimindedir.
Kay?n a?ac?n?n 10 kadar türü vard?r. Memleketimizde Do?u kay?n?(Fagus orientalis) yay?lm??t?r.

Türkiye’de yeti?ti?i yerler: Marmara, Ege, Karadeniz bölgesi.

Kullan?ld??? yerler: Avrupa kay?n? (Fagus silvatica)nine tohumlar?ndan elde edilen ya?, yemek ya?? olarak margarin endüstrisinde kullanilir. Kay?n katran?n?n distilasyonundan antiseptik olarak kullan?lan kreozot elde edilir. Bu da d??tan romatizma ve deri hastal?klar?na kars? kullanilir. Kabuklar?n?n suda kaynat?lmas?yla elde edilen su yüz lekeleri ve çilleri giderir.

Kay??k?ran:(E?ekotu / Seytantaburesi / Ononis spinosa / Restharrow / Burgrane / Arrete-boeuf)
Baklagiller familyas?ndan, bos arazilerde ve kurak yerlerde yetisen, 30-60 cm yüksekliginde çok y?ll?k dikenli bir bitkidir. Yapraklar? k?sa sapl?d?r. Çiçekleri pembe, meyveleri küçüktür. Köklerinde, (Radix Ononidis); tanen, sakaroz, zamk, uçucu ve sabit ya?, spinosin ve ononin vard?r. Kökleri kullanilir.

Kullan?ld??? yerler: Köklerinin kaynat?lmas? sonucu elde edilen çay, terletir ve idrar söktürür. Vücuda rahatl?k verir. Böbrek taslar?n?n dü?ürülmesine yardim eder. Böbrek ve mesane iltihaplar?n? giderir. Bo?az a?r?lar?n? geçirir.

Kaynanadili: (Kaktüs / Opuntia / Cactus / Cactus opuntia)
Atlasçiçegigiller familyas?ndan bir çe?it bitkidir. En önemli türü Hind inciri (Opuntia leucotricha) d?r. "Nopal zamk?" elde edilir.

Kullan?ld??? yerler: Dizanteri ve ishali giderir.

Kazaya??: (Kenopodyum / Chenopodium anthelminthicum)
Ispanakgiller familyas?ndan, yapraklar? kaz aya??na benzer, Kuzey Amerikan?n Do?u bölgelerinde ve ülkemizde de Akdeniz bölgesinde görülen kokulu bir bitkidir. Toprak üstündeki k?s?mlar?ndan, su buhar? distilasyonu ile elde edilen uçucu ya?a (Oleum chenopodili) "Kazaya?? esans?" denilir.

Kullan?ld??? yerler: Barsak solucanlar?n? dü?ürmekte faydalan?l?r.

Kebabe:(Kübbabe / Helile / Hindistanerigi / Kebabiyye / Kuyruklubiber / Cubbebe / Cubeb / Cubebae fructus / Piper cubeba)
Cava, Sumatra ve Borneo'da yetisen Piperaceae'nin kurumus meyvesidir.
Kullan?ld??? yerler: Mide ve idrar yolu hastal?klar?nda kullanilir.

Kebere otu: (Gebreotu / Kedi t?rna?? / Caper berry / Capre / Capparis spinosa)
Bir çesit çal?d?r. Fransa'da ve ülkemizin Akdeniz bölgesinde yeti?ir. Yemi?i nohuttan büyüktür. Tur?usu yap?l?rr. Kökünün kabuklar? kullan?l?r. Kapari olarak da bilinir.
Kullan?ld??? yerler: Mayho? bir tad? vard?r. Özellikle k?zartmalarda lezzet verici olarak ya??n içine at?l?r. ?drar söktürür. Vücudu rahatlat?r. ??tah açar.

Keçi boynuzu:(Karobbaum / Jahonnisbrotbaum / Caroubier / Carob / Carob tree / Harnup / Ceratonia siliqua/ Caroube)
Temmuz-a?ustos aylarinda, ye?ilimsi renkli, çok küçük çiçekler açan, 3-10 m boyunda a?aç veya a?açç?klar.Yapraklar? 5-11 yaprakçikli, derimsi, üst taraflar? parlak, alt yüzleri donuk ye?il renklidir. Çiçekleri poligamd?r, yâni ayni a?açta erdi?i, di?i ve erkek çiçekler bulunmaktad?r. Yasl? gövde ve dallardan ç?kan çok say?daki ye?il çiçekleri salk?m veya kedicik durumundad?r. Çanak yapraklar? küçük, taç yapraklar? yoktur. Meyveleri 10-20 cm uzunlukta fasulye meyvesine benzer. Meyvelerinde sert, esmer renkli ve oval ?ekilli tohum ta??r. Meyveler bir sene sonra olgunla??r.

Türkiye’de yeti?ti?i yerler:Akdeniz bölgesi.

Kullan?ld??? yerler:Meyvelerinde ya?, ?ekerler, selüloz ve azotlu bile?ikler vard?r.Olgun meyveleri g?da olarak kullanilir. Kuru meyvelerin temizlenmi? unu bilhassa süt çocuklar?n?n mide ve barsak bozukluklar?nda kullanilir. Ayr?ca gö?sü yumu?at?r ve balgam söker. Sigara tiryakileri için faydal?d?r.

Keçi sedefotu:(Keçisedefi / Galega officinalis / Goat's rue / Galega)
Baklagiller familyas?ndan, Haziran - A?ustos aylar? aras?nda, aç?k mor renkli çiçekler açan, 50 - 100 cm boyunda çok y?l?k otsu bir bitkidir. Yapraklar? koyu ye?ildir. Çiçekleri, gövde ve salk?mlar ucunda salk?mlar ?eklindedir. Meyvesi esmer, k?rm?z?mt?rak renkli, tüysüz ve çok tohumludur. Toprak üstündeki k?s?mlar?n?n terkibinde, "Tanen" ve "Galenin" adli alkaloit ve ac? maddeler vard?r. Bitkinin tamam? toplan?p kurutulur.

Kullan?ld??? yerler: Anne sütünü art?r?r. Az miktarda verildi?i takdirde, kandaki ?eker miktar?n? dü?ürür. Fazla kullan?lmamal?d?r.

Kediotu: (Baldrian / Valériane / Valerian / Valeriana officinalis / Herbe aux chats)
Mayis ve a?ustos aylar? aras?nda beyaz ve pembe renkli çiçekler açan 60-150 cm boylar?nda, nemli yerlerde yetisen çok y?ll?k otsu bir bitkidir. Gövdeleri silindir seklinde olup, içi bos ve üzerleri çizgilidir. Yapraklar kar??l?kl? ve k?sa sapl?d?r. Çiçekler dallar?n uçlar?nda ?emsiyemsi durumlar meydana getirirler. Çanak yapraklar? tüysü, taç yapraklar? ise tüfsüdür.

Türkiye’de yeti?ti?i yerler: Marmara, Orta ve Kuzey Do?u Anadolu bölgesi. (Memleketimizde 10 kadar türü bulunmaktad?r.)

Kullan?ld??? yerler: Bitkinin kullan?lan k?s?mlar? kökleridir. Kediotu kökü olarak tan?n?r. Özel bir kokusu ve bile?iminde valerian asidi esterleri vard?r. Eskiden çay? yara tedâvisinde kullanilirdi. Sinirleri teskin edici, yat??t?r?c? etkisinden dolay? önemlidir. Histeri ve nevrasteniye iyi gelir. Kediotu kökünden kediotu esans? elde edilir. Galenik preparatlarin terkibine girer. Fazla miktarda al?nmas? ba?a?r?s?, halsizlik ve haz?ms?zl??a sebep olur.


Kekik: (Thymus vulgaris / Thymus / Thym)

Kullan?ld??? yerler: Bedeni kuvvetlendirir. Hazm? kolayla?t?r?r. ??tahs?zl??? giderir. Kalp çarp?nt?lar?n? keser. Yemeklerin bozulmas?n? önler. Barsak iltihaplar?n? iyile?tirir. Salg? bezlerini düzenler. Ayba?? kanamalar?n?n düzenli olmas?n? sa?lar. Böbrek ve mesanedeki mikroplar? öldürür. Afrodizyak etkisi vard?r. Tansiyonu geçici olarak yükseltir. Hastal?klara kars? direnç verir. Öksürük, bron?it ve ast?mda faydal?d?r. Kekik suyu ile banyo, romatizma a?r?lar?n? dindirir. Kandaki seker miktar?n? azalt?r. Hamileler ve guat?r? olanlar kullanmamal?d?r.

Kenevir:(Henf / Chanvre / Hemp plant/ Kendir / Kentir / Kannabis / Cannabis sativa / Hemp / Chanvre)
Mutedil iklimlerde yeti?tirilen, temmuz-a?ustos aylar?nda soluk ye?ilimsi renkli çiçekler açan, kültürü yap?lan ve yabânî olarak da yol kenarlar?nda, ekilmemi? alanlarda rastlanan, 50 cm-3 m boylar?nda, bir senelik, iki evcikle ve otsu bir bitki. Esrar otu olarak da bilinir. Gövdeleri dik ve içi bos olup üzerleri dikenimsi tüylerden dolay? pürtüklüdür. Yapraklar? uzun sapl?, kar??l?kl? ve el seklindedir. Erkek ve di?i çiçekler ayr? ayr? bitkilerdedir. Erkek çiçekler yapraklar?n koltu?unda salk?m durumunda toplanm??lard?r. Di?i çiçekler küçük yapraklar?n koltuklar?nda olup hemen saps?zd?rlar. Meyve 3-5 mm boyunda, mercimek seklinde, grimsi veya ye?ilimsi esmer renklidir. Kenevirin anavatan? Orta Asya’d?r. Mutedil iklimlerde de yeti?tirilir. Yeryüzünde ip yapmakta kullan?lan ilk bitkidir. M.Ö. 3000 y?llar?nda Çinliler kuma? yapmakta kullanm??lard?r. Bitkinin çiçeklenme süresi, dallanma sekli, tüyleri ve yaprak büyüklüklerinin çe?itlili?i dolay?s?yla farkl? tipte kendire rastlanmaktad?r. Liflerinden faydalan?lacak kenevirler do?rudan do?ruya tohumu topra?a serpmek suretiyle ekilir. Tohum keneviri ise aç?lan özel çukurlara at?l?r, üstleri toprak ile doldurulur.

Türkiyede yeti?ti?i yerler: Kastamonu, Samsun, Amasya, Kayseri, Sivas, ?zmir, Kütahya.

Kullan?ld??? yerler: Bitkinin di?i çiçekli dal uçlar?, meyveleri ya?? ve lifleri kullan?lmaktad?r. Kendir lifleri, çok sa?lam ve dayan?kl? oldu?u için bilhassa çuval, halat yapiminda Kullanildigi gibi, hali ipi yelken bezi vs. yapiminda da kullanilir. Bitkinin bilhassa çiçekli dal uçlar? organik eriticilerde eriyen bir reçine ile bir uçucu ya? ihtiva eder. Reçinede cannabinol, cannabidiol ve tetrahidrocannabinol bulunmaktad?r. ?yi kalite reçine elde edilmesi iklim ve topra?a ba?l?d?r. Bu reçine fizyolojik bir tesire sahiptir. Merkezî sinir sistemine etki eder, yat??t?r?c? ve uyu?turucudur. Haz?m sistemine pek tesiri yoktur. Fakat çok çabuk al??kanl?k yapt???ndan ço?u memleketlerde oldu?u gibi memleketimizde de kullan?l??? yasakt?r. Kenevir bitkisinin di?i çiçek durumlar?ndan elde edilen bu esmer renkli kütle esrar olarak bilinmektedir. Keyif verici olarak Asya ve Afrika’da çok kullan?lmaktad?r. Esrar, tütün, tömbeki, sigara, ve nargile hâlinde içilebilmektedir. Bazen bal, reçel veya lokum içine konularak yutulur. Eskiden nargile, tömbeki ile veya ?erbet ile içilirdi.
Herhangi bir numunenin kenevir reçinesi (esrar) ihtivâ edip etmedi?i adlî ve pratik bak?mdan önemlidir. Bu kontrol beyaz fareler üzerinde biyolojik olarak yap?labildi?i gibi, baz? kimyevî renk reaksiyonlar? (Bekam reaksiyonu) ile de yap?labilmektedir.
Memleketimizde esrar veren bitkilerin yeti?tirilmesi ve esrar imâli 1932’de 2313 ?ayili kânunla yasak edilmi?tir.
Kenevir tohumlar?ndan ya? ç?kart?l?r ve ye?ilimsi renkli bu ya? bilhassa sabun îmâlinde kullan?lmaktad?r.


Teraviye: (Keraviya / Karaman kimyonu / Frenk kimyonu / Carum carvi / Caraway / Carvi)
Maydanozgiller familyas?ndan, 2 y?ll?k otsu bitkidir. Çiçekleri beyaz renklidir. May?s - Temmuz aylar? aras?nda açar. 30-90 cm boyundad?r. Kaz?k köklüdür. Meyvesi esmerdir. Terkibinde, tanen, reçine, sabit ve uçucu ya?lar vard?r.

Türkiyede yeti?ti?i yerler: Do?u Anadolu bölgemizde yeti?ir .

Kullan?ld??? yerler: Anne sütünü art?r?r. Mide ve barsak gazlar?yla, di?er mide ?ikayetlerini giderir. ?drar söktürür. ast?m hastal???nda faydal? oldu?u bilinir.

Kereviz: (Sellerie / Céleri / Celery/ Apium graveolens )
Geni? yapraklar? ve uzun yaprak saplar?yla ?i?kin gövdesi yenen, k??l?k bir sebzedir. Vatani Güney Avrupa’d?r. Kereviz, mutedil-serin, deniz havas? alabilen rutubetli yerlerde, kumlu, humuslu topraklarda iyi yeti?ir. So?ukta donar. Fazla s?cakta kalitesini bozar. Kurakta yumru te?ekkülü olmad??? gibi yapraklar? gevrek ve lezzetli olmaz. K?sa sürede tohuma kalkar. Yaprak ve kök kerevizi olmak üzere iki çe?idi vard?r. Yaprak kerevizi, kökü yumru ba?lamayan, yaprak saplar? uzun bir çe?ittir. Kök kerevizi ise, yaprak saplar? k?sa, kökü yumruludur. Terkibinde Sedanonik anhidrit, sedanolin, limonen, palmitik asid, gayakol gibi maddeler vard?r.

Kullan?ld??? yerler: Kerevizin hususî kokusu dolay?s?yla yapraklar?, tursu ve çorbalara konur. Besin de?eri çok yüksek olmamakla beraber besleyicidir. Kereviz pi?irilerek yendi?i gibi, olgunla?t?ktan sonra çi? olarak da yenilebilir. Ayrica kerevizde B vitamini, demir ve kireç vard?r. Kereviz unutkanl??? ve sinir yorgunlugunu giderir, idrar söker, böbrek tas ve kumlar?n?n dü?ürülmesine yardim eder, kan ve süt yapar, karaci?eri temizler. Seker, yüksek tansiyon ve romatizma da faydal?d?r.

Kestane: (Kastanienbaum / Chataignier / Chestnutree/ Castanea vesca / Chestnut / Chataignier)
Daha çok Akdeniz çevresi memleketlerinde yeti?en, kupulas? dikenli veya çengelli dikenli, küre seklinde ve ni?astaca zengin meyveleri olan a?açlard?r. Kestâne a?ac?n?n yapraklar? biraz sert, kenarlar? testere di?li ve di?lerin ucu dikenlidir. Erkek çiçekler dik uzun durumlar hâlinde, di?i çiçekler ise üçlü gruplar seklindedir. Ye?il ve dikenli olan meyvenin di? kabu?unun içinde kahverengi kabuklu, yenebilen ve asl?nda birer tohum olan birkaç tane meyve bulunur. Bu meyvelere kestâne denir. Kestâne, tâzeyken buruk ve ac?ms? tattad?r. Di? kabuklar? sarar?p çatlad?ktan sonra toplan?r. Dikenli olarak di? kabu?u (kupulasi) sopalarla dökülerek temizlenir. Kestâne bir süre toprakta veya topra?a gömülü b?rak?l?rsa daha tatl?la??r.

Türkiye’de yeti?ti?i yerler: Marmara, Karadeniz bölgesi.

Kullan?ld??? yerler: Kestâne; ni?asta, sakaroz, protein ve tanen ihtivâ eder. Daha çok, pi?irilerek (ha?lanmak veya kebab? yap?lmak sûretiyle) yenir. Kabuklar?n?n suda kaynat?lmas? ile elde edilen çay, ate? dü?ürür ve sinirleri yat??t?r?r. Meyvesi kaslar? kuvvetlendirir. Kan dola??m?n? düzenler. Varis ve basur memelerinin meydana gelmesini önler. Karaci?er yorgunlu?u ve sisli?ini geçirir. Kans?zl??? giderir. Damar setli?i ve yüksek tansiyondan ?ikayet edenlerle, ?eker hastalar? yememelidir.

K?l?ç otu:(Tüpfelhartheu / Centaurée / Yellow centaury/ Sar? kantaron / Koyunkiran / Kuzukiran / Yaraotu / Hypericum perforatum / Klamath weed / Millepertuis commun)
May?s-eylül aylar? aras?nda parlak sar? renkli çiçekler açan, 20-80 cm boyunda, çok y?ll?k, otsu bir bitki. Kurak yerlerde, yol kenarlar?nda rastlan?r. Sari kantaron veya koyun k?ran olarak da bilinir. Gövdeleri dik, dallar kar??l?kl?, yapraklar saps?zd?r. Yapraklar üzerinde noktac?klar hâlinde uçucu ya? ta??yan salg? bezleri bulunur. Çiçekler, dallar?n ucundad?r. Çanak ve taç yapraklar üzerinde de siyah salg? bezleri bulunur.
Türkiye’de yeti?ti?i yerler: Anadolu.
Kullan?ld??? yerler: Çiçekli dallar toplan?r, demet yapilir, gölgede kurutulur. Uçucu ya?, tanen, ac? maddeler, zamk, reçine ve boya maddeleri ta??r. Boya maddelerinden sar? renkli siperin, k?rm?z? renkli liparisin vard?r. Çay? (% 1-2’lik) yat??t?r?c?, gö?üs yumu?at?c?, i?tah aç?c?, idrar ve balgam söktürücü olarak kullanilir. Zeytinya??nda bir süre b?rak?l?rsa, bu kar???m halk aras?nda yaralar? tedâvide kullanilir. Bitki, hayvanlar için zehirlidir.


K?na a?ac?:(Lawsonia inermis / Lythraceae/ Hinna / Henna)
K?na agamigiller familyas?ndan, ayr?k dall?, beyaz?ms? kabuklu, kar??t yaprakl? bir a?açt?r. Çiçekleri beyaz renkli ve keskin kokuludur. Vatani Güney Asya ve Avustralya’d?r. K?na boyas?, bitkinin yapraklar?ndan ve dal kabuklar?ndan elde edilir. K?na Hindistan'da ipek ve deri boyas? olarak kullanilir. Sark memleketlerinin ço?unda parmak ve saç boyas? olarak kullan?lmaktad?r. Deri hastal?klar?nda derinin mukavemetini artt?r?c? gücü yan?nda, mantarlar?n üremesini durdurucu etkisi (k?na ve lavsan maddesi) de vard?r. Ticarette esmer ve ye?il k?na çe?itleri mevcuttur. Tabii olan? esmer renklidir.
Kullan?ld??? yerler: Ayak terlemesine engel olur. Dolamada kullan?l?r. Uyuz ve egzamaya iyi gelir. Guat?r?n üzerine ba?lan?rsa fayda görülür. A??z yaralar? ve deri çatlaklar?n? tedavi eder, saçlar? besler ve kuvvetlendirir. Ayaklar?n, özellikle parmak aralar?na yak?l?rsa, a??r? terlemeyi ve kokuyu önler.

K?na k?na:(Kontestozu / Quinaquina / Cinchona )
Kökboyasigiller familyas?ndan, anayurdu Peru ve Bolivya olan, ve sanayim bitkisi olarak tropikal ülkelerde yeti?tirilen 15 - 20 cm yüksekliginde bir a?açt?r. Kabu?undan "kinin" ç?kart?l?r. Gövde ve kök kabuklar? kullanilir. Tad? ac?d?r.

Kullan?ld??? yerler: Ate? dü?ürür. S?tmay? tedavi eder. Tifoda faydal?d?r. A??r ve mikrobik hastal?klar?n nekahet devresini k?salt?r. Cilt ka??nt?lar?nda faydal?d?r. ??tah açar. Kuvvet verir. Kab?zl??? giderir.

Kiraz: (Vogelkirsche / Süsskirsche / Cerise / Cerisier / Cherry )
Nisan-may?s aylar?nda, demet hâlinde pembemsi beyaz renkli çiçekler açan, k?rm?z?, etli ve sulu meyveleri olan agamin meyveleridir. Çiçekler etlenerek f?nd?k büyüklü?ünde kiraz adi verilen meyveleri verirler. Meyveler, dallarda iki veya üçü bir arada demetler halinde bulunur ve iyice k?zar?p olgunla??nca toplan?r.

Türkiye’de yeti?ti?i yerler: Marmara ve Ege bölgesinde.

Kullan?ld??? yerler: Meyvesi tâze olarak yenir. Ho?af?, reçel ve konservesi yapilir. Kiraz a?ac? kabu?u kab?z ve ate? dü?ürücü, çiçekleri gö?üs yumu?at?c?, yapraklar? ise müshil olarak halk aras?nda bâz? bölgelerde kullan?lmaktad?r. Bunun yanisira, sivilceleri önler, sinirleri kuvvetlendirir ve kan?n temizlenmesine yardim eder.

K?rkdamarotu: (Cryptogamae / Cryptogamia / Plantes cryptogames)
Damarl? çiçeksiz bitkilerdendir. 100 kadar çe?idi vard?r. Kibirotlari, Atkuyruklar? ve E?reltiotlar? da bu familyadand?r. Yol kenarlar?nda ve kumlu topraklarda yeti?ir.
Kullanildigi yerler: Burun kanamasini keser. Kesiklerde ve ç?banda faydal?d?r. Balla kar??t?r?l?p yenecek olursa, nefes darl???n? giderir. Yaralar? iyile?tirir. Kandaki ?eker miktar?n? dü?ürür.

K?rlang?çotu: (Hilaliye / Chelidonium majus / Celandine / Cheyidoine)
Gelinlikgiller familyas?ndan, Nisan - May?s aylar? aras?nda sari renkli çiçekler açan, 30 - 70 cm yüksekliginde çok y?ll?k, otsu bir bitkidir. Kuzey Anadolu Bölgesi'nde yeti?ir. Çiçekleri dallar?n?n ucundad?r. Bitkinin tamam? ve özellikle yapraklar?nda sari renkli boya maddesi ve alkaloitler vard?r. Sap? k?r?ld??? zaman sar? renkli bir s?v? akar. Zehirlidir.

Kullan?ld??? yerler: Si?il ve nas?rlar?n üzerine sürülerek tedavi edilir. Sa?l?kl? cilde, a??z ve göz bölgesine de?dirmemelidir.

Ki?ni?: (Ala. Koriander / Coriandre / Coriander/ Kisniç / Coriandrum sativum / Coriander / Coriandre)
Haziran-a?ustos aylar? aras?nda pembemsi-beyaz renkli çiçekler açan, 40-90 cm boylar?nda, kötü kokulu, genellikle nemli çay?r ve s?rtlarda rastlanan bir y?ll?k otsu bir bitkidir. Gövdeleri dik, üstte dallanm??, silindir seklinde, içi dolu ve üstü çizgilidir. Yapraklar aç?k ye?il renkli ve tüylüdür. Alt yapraklar uzun sapl? ve 3 parçal?d?r. Çiçekler dallar?n uçlar?nda, semsiye durumunda toplanm??t?r. Semsiye uzun sapl?, 3-8 kolludur. Çiçekler, beyaz veya pembemsi renkli olup çiçek parçalar? 5 parçal?d?r. Erkek organlar 5 tâne, di?i organlar ise 2 tane meyve yapra??ndan ibârettir. Meyve sarimsi esmer renkli, küre seklinde, küçük serttir. Kokusu tâze iken kötüdür. Akdeniz bölgesi bitkisidir. Tarlalarda yabânî ot olarak yeti?ir. Ancak bahçelerde yeti?tirilenler tohum ile üretilir.

Kullan?ld??? yerler: Meyvelerinde ni?asta, tanen, sekerler, sâbit ve uçucu ya? vard?r. ??tah aç?c?, barsak gazlar?n? giderici, teskin edici, bas dönmesine kars? kullanilir. Bir çay kas??? dövülmü? tohum bir çay barda?? suda ha?lan?r. Günde bundan fazla al?nmas? halinde dalg?nl?k ve sarho?lukla ba?layan bir zehirlenme yapar. Ayrica sekercilik, konserve, g?da, kozmetik sanayicinde baharat olarak kullanilir. Afrodizyak özelli?i vard?r.

K?z?lc?k:(Kornelkirschbaum / Cornoeuiller / Cornelian cherry/ Cornus / Cornel )
Mart-nisan aylar? aras?nda çiçek açan, 2-7 m boyunda, kar??l?kl? yaprakl? ve yaprak döken küçük bir a?açt?r. Genç dallar az çok tüylüdür. Gövdeleri sar?mtrak kabuklu ve levhalar hâlindedir. Genç dallar k?rm?z?ms? kahverengidir. Çiçekler küçük, sar? ve basit ?emsiye durumundad?r. Çiçek halkalar? dörder parçal?d?r. Meyveleri eliptik, oval, k?rm?z? renkli, ek?i ve buruk lezzetlidir. A?ustos-eylül aylar?nda olgunla??r.

Türkiye’de yeti?ti?i yerler: Marmara, Karadeniz, Akdeniz, Anadolu.

Kullan?ld??? yerler: Gövde kabuklar? ve meyveleri kullanilir. Meyvelerde sekerler, müsilaj ve organik asitler; kabuklarda ise reçineli maddeler, tanen ve müsilaj vard?r. K?z?lc?k meyvelerinden ezme, marmelat, meyve suyu yapilir. Kab?z edici özelli?i vard?r. G?dâ olarak istifâde edildi?i gibi kabuklar? ate? dü?ürücü olarak kullanilir. K?z?lc?k çekirdeklerinden, çabuk kuruyan mürekkep yapilir. K?z?lc?k a?ac? sert ve sa?lamd?r. A?aç k?sm?, yaprak ve kabuklar? deri sepilemekte kullanilir. Deriyi sar?ya boyar. Odunundan barut îmâlinde kullan?lan kömür elde edilir.
Anadolu’da bulunan ve ayni ?ekilde kullan?lan di?er türleri ?unlard?r:
Beyaz çiçekli k?z?lc?k (C. australis): Çiçekleri beyaz olup yapraklardan sonra meydana gelir.
K?rm?z? yaprakl? k?z?lc?k (C. sanguinea): Yapraklar? k?rm?z?mtrak renktedir. Seyrek bulunur.


Kudret helvas?: (Manne en larmes / Manna)
Bir çesit di?budak olan Fraxinus ornus a?ac?n?n torba seklinde ve içi s?v? dolu yerine, (sak) yap?lan kesiklerden ç?kan bir s?v?d?r. Terkibinde mannit ?ekeri vard?r. Yuvarlak, yass?, billuri parçalard?r. Rengi soluk, sar?ms? içi beyazd?r. Kokusu bala benzer. Lezzeti ?ekerlidir. Suda kolay erir.
Kullan?ld??? yerler: Kullan?m? kolay bir müshildir.

Kudret nar?:(Balsamapfel / Vunderapfel / Pomme / Balsam apple/ Momordica chantia)
Temmuz-a?ustos aylar?nda çiçek açan 1-2 m boyunda çiçekleri tek cinsli, t?rman?c? bitkilerdir. Yapraklar el seklinde, uzun sapl?, loplu olup, loplar uzunca oval ?ekilde, kenarlar? di?li, sivri uçludur. Çiçekler sarimsi veya kirmizimtrak renklidir. Meyveleri 10-20 cm boylar?nda, geni? bir mekik seklinde olup, üzerleri girintili ç?k?nt?l? ve pürüzlüdür. Önceleri ye?il olan meyveler olgunlukta sarimsi renk al?rlar. Tohumlar? 1 cm kadar boyunda, yass? ve geli?igüzel ?ekillidir. Daha çok tropikal Asya ve Afrika’da yay?lm??t?r.
Kullan?ldi?? yerler: Yapraklar?nda uçucu ya? ve ac? maddeler bulunmaktad?r. Mide ülserine kars? çok iyi ilâç olup ?öyle haz?rlan?r: ?ki kudret nar? do?ran?p, ?i?edeki bir kilo zeytin ya??na konur. Sise güne?te b?rak?l?r. Birkaç hafta sonra, sabahlar? aç karn?na, bir çorba kas??? içilip bir saat hareketsiz s?rt üstü yat?l?r. Haz?rlanan bu ya?, bâsur için de içilir, derideki yaralara da sürülür. Mide ve derideki yaralar?n bir an önce iyile?mesi için tesirli bir bitkidir.
Ku?burnu: (Fructus rosa canina)
Memleketimizde oldukça yayg?n bir gül çe?ididir. 2-3 m yüksekliginde, pembe veya beyaz çiçekli bir a?açç?kt?r. Meyveleri parlak k?rm?z? renktedir. Bu gülün olgun meyvelerini saran, ba?lang?çta gizi dar bir bardak seklinde olan çiçek ekseni, çiçek tablas? olgunla??nca etlenip, k?rm?z? bir renk al?r. Bu meyvelere “ku?burnu” ad? verilir. Bile?iminde tanen, pektin, vitamin C, ?ekerler ve organik asitler vard?r.

Kullan?ld??? yerler: ?drar söktürür, ishali keser. Böbrek taslar?n?n dü?ürülmesine yard?mc? olur. C vitamini bak?m?ndan zengin oldu?u için, çay? ve marmelat tercih edilir.

Ku?konmaz: (Spargel / Asperge / Asparagus / Asparagus officinalis / Asparagus acutifolius)
Haziran-temmuz aylar? aras?nda ye?ilimsi sar? renkli çiçekler açan, 50-150 cm boyunda, çok y?ll?k otsu bir bitkidir. Sulak, kumlu ve killi, kuvvetli topraklarda, ormanl?k yerlerde yeti?ir. Kültürü de yap?lmaktad?r. Gövdeleri dik, ye?il düzgün yüzlü ve yayg?n dall?d?r. Dallar dalc?klara ayr?lm?? olup, ince, ye?il renkli, 3-6 tanesi bir aradad?r. Yapraklar küçük ve zar?ms?d?r. Çiçekler teker veya çift olarak yapraklar?n koltu?unda bulunur. Erkek çiçekler 6 parçal? ve parçalar çan seklinde birle?mi?lerdir. Meyveleri k?rm?z? veya siyah renklidir. Ku?konmazlar, evlerin balkon ve salonlar?nda süs bitkisi olarak saks?larda yeti?tirilir. Karanfil ve benzeri süs çiçeklerinin etraf?na konarak bunlara zenginlik verir. Ku?konmaz?n memleketimizde 10 türü vard?r.

Türkiye’de yeti?ti?i yerler: Marmara bölgesi, Ege, Akdeniz ve Orta Anadolu.

Kullan?ld??? yerler: Ku?konmaz (Asparagus) azotça zengin, i?tah aç?c?, genç sürgünleri lezzetli bir sebzedir. T?bbî olarak bilhassa Asparagus officinalis türü kullanilir. T?bbî olan bu türün kök ve rizomlarindan faydalan?l?r. ?drar söktürücüdür. Yüksek dozlarda böbrek epitelini tahri? eder. Bu sebepten ancak böbrek ve idrar yollar?ndan rahats?zl??? olmayana verilebilir. Bilhassa kalp kifâyetsizliklerinden ileri gelen ödemlerin bo?alt?lmas?nda kullanilir. Ku?konmazlarda A, B, C vitamini bol miktarda bulunmaktad?r. ayr?ca, kandaki ?eker miktar?n? dü?ürür, sivilce ve egzaman?n iyile?mesine yard?mc? olur ve zihin yorgunlu?unu giderir.

-------------------------------------------------------------------------

SAYFA  06

Labada: (Gartenampfer / Patience / Patience dock / Rumex patientia ) Haziran-eylül aylar? arasinda, ye?ilimtrak renkli küçük çiçekler açan, 50 cm-1,5 m boylar?nda çok y?ll?k otsu bir bitki. Daha çok çay?rl?k yerlerde, harâbelerde, yol kenarlar?nda, meskûn da?l?k bölgelerde yay?l?? gösterirler. Gövdeleri dik, silindirik k?rm?z?ms?, kökler kal?n ve sarimsi renklidir. Yapraklar? büyük, sapl? ve sap?n taban? oluk gibi çukurla?m??t?r. Çiçekler, gövdenin ucunda toplanm??lard?r. Çiçek organlar? 6 parçal?d?r. Meyveleri kanatl?d?r.
Türkiye’de yeti?ti?i yerler: Bütün Anadolu.
Kullan?ld??? yerler: Bitkinin kökleri ve saplar? kullan?l?r. Kökler temizlenip, kal?n dilimlere bölünür ve kurutularak saklan?r. Labada köklerinde ni?asta, seker, ya? ve reçine vard?r. Ayr?ca C vitamini ihtiva eder. Hâricen, baz? deri hastal?klar?na kars?, ha?lama olarak kullanilir. Çay? da i?tah aç?c?, kuvvet verici ve müshil olarak kullan?labilir. Körpe yapraklar? da yiyecek olarak kullanilir.
Bu bitkinin Anadolu’da bulunan di?er türleri paz?, kuzukula?? gibi çe?itli isimler alt?nda bilinir ve istifade edilir.
Lavanta:(Lavendel / Lavande / Lavender / Lavandula ) Haziran-a?ustos aylar? aras?nda mâvi veya mor renkli çiçekler açan, 20-60 cm boylar?nda, aromatik kokulu, çok y?ll?k, otsu veya çal?ms? bitkiler. Daha çok deniz ikliminin bulundu?u bati bölgelerimizde yayg?n olan lavantan?n, Türkiye’de yeti?en iki türü vard?r. Bunlar, Lavandula stoechas ve L. angustifolia’dir. Ayrica daha ziyâde kültürü yap?lan, ?ngiliz lavanta çiçe?i (L. spica) olarak bilinen türü de bulunur.
?ngiliz lavanta çiçe?i (L. spica): Haziran-a?ustos aylar? aras?nda mâvi renkli çiçekler açan, 20-50 cm boylar?nda çok y?ll?k otsu bir bitki. Gövdeleri dik ve odunludur. Dallar, yaln?z alt k?s?mlar?nda yaprak ta??r. Yapraklar k?sa sapl?, dar ve uzunca, tüylü, beyaz?ms?-grimsi-ye?il renklerdedir. Çiçekler dallar?n ucunda, uzun saplar üzerinde toplanm??lad?r. Çiçekler küçük ve çok k?sa sapl?d?r. Çanak ve taç yapraklar? tüp seklindedir. Meyveleri parlak siyah renklidir.
Türkiye’de yeti?ti?i yerler: Kuzeybat?-bat? ve güneybat? Anadolu.
Kullan?ld??? yerler: Çiçekleri kullan?l?r, açmadan toplan?r ve su buhar? ile distileedilerek, hemen uçucu ya? elde edilir. Uçucu ya??nda organik asitler, pinen, kâfur, camphen vs. gibi maddeler bulunur. Lavanta çiçe?i, kuvvet verici, idrar söktürücü ve romatizmaya kars? çay hâlinde kullanilir. Çok iyi bir koku vericidir. Hâricen yat??t?r?c? olarak da kullanilir. Parfümeri sanayicinde kullan?lan önemli bir bitkidir. Lavanta çiçe?inin bir türü olan Lavandula stoechas, Karaba? olarak bilinir.
Limon: (Zitronenbaum / Limonier citronnier / Lemon tree / Lemon / Citron) Mart-ekim aylar? aras?nda beyaz?ms?-pembe renkli, güzel kokulu çiçekler açan, 3-5 m boylar?nda, kisin yapraklar?n? dökmeyen küçük boylu a?açlar. Vatani Çin olup, Akdeniz bölgesinde geni? çapta yeti?tirilir. Onuncu as?rda Araplar taraf?ndan Avrupa’ya getirilmi?tir. Yapraklar? oval, tüysüz, parlak ye?il renklidir. Çiçeklerin taç ve çanak yapraklar? beser parçal?d?r. Meyveleri oval ?ekilli, aç?k sari renkli, üzeri parlak ve kabarc?kl?, özel salg? cepleri olup, asitli bir özsuyu vard?r. Tohumlar? oval ?ekilli, sarimsi renkli ve ac? lezzetlidir.
Türkiye’de yeti?ti?i yerler: Akdeniz bölgesi ve Do?u Karadeniz.
Kullan?ld??? yerler: Limonun meyve kabu?u, limon esans? ve usaresi kullanilir. Limon kabu?unda uçucu ya?, hesperidin ac? madde ve tanenli maddeler vard?r. Kabu?un içindeki beyaz k?sma albeda adi verilir. Bundan perkin elde edilir. ??tah aç?c? ve sindirim kolayla?t?r?c? olarak kullanilir. Tâze meyve kabuklar?n? s?kmak sûretiyle limon esans? elde edilir. 1500-3000 limondan 1 kg kadar esans elde edilir. Ye?il olanlar sar? ve olgun olanlar?ndan daha fazla esans verir. Bile?iminde uçucu ya? vard?r. Limonata yapiminda, besin endüstrisinde, pasta ve sekercilikte, parfümeri ve sabun yapiminda koku ve lezzet vermek üzere baz? preparatlarin bile?imine girer. Limonun pulca k?smi (iç k?smi) sekerler, vitamin C ve sitrik asitler ihtivâ etmektedir. Limon suyu, ate?i ve tansiyonu dü?ürür. Kani temizler. Susuzlu?u giderir. Damar sertli?i ve romatizmada faydal?d?r. Cildi güzelle?tirir. Di?leri beyazlat?r ve di?etlerini kuvvetlendirir. Bo?az ve bademcik iltihaplar?n? giderir. Ba? ve vücut a?r?lar?n? keser.
Margarit: (Çay?r Kas?mpat? / Öküzgözü / Chrysanthemum leucantheum)
Da?larda ve çay?rlarda yeti?en, güzel çiçekli bir bitkidir. Kasimpati'ya benzer. Dallari ufakt?r. Ye?il yapraklar? dantele gibidir. Çiçeklerinin etraf?nda beyaz yapraklar vard?r. Ortas? alt?n sarisi rengindedir. Çiçekleri yaz aylar?nda toplan?p kurutulur.

Kullan?ld??? yerler: ?drar söktürür. Terletir. Böbrek taslar?n?n dü?ürülmesine yard?mc? olur. Karaci?er hastal?klar?nda faydal?d?r. Egzama gibi deri hastaliklarinda ?ikayetleri giderir.

Marul: (Lactuca / Lettuce / Laitue / Gartenlattich / Sommerendivie / Kopfsalat / Laitue)
30-100 cm boylar?nda, tüysüz, sar? renkli çiçekler açan, beyaz bir süt ta??yan iki y?ll?k otsu bir bitki. Kültür formlar? ve de?i?ik varyeteleri, çok eskiden beri yeti?tirilmektedir. Bostan marulu olarak da bilinir.

Türkiye’de yeti?ti?i yerler: Anadolu’nun her yerinde yeti?tirilmektedir.

Kullan?ld??? yerler: Sebze olarak kullanilir. Tâze yapraklar? bas a?r?s?na kars?, süt artt?r?c?, hafif müshil ve idrar artt?r?c? olarak kullanilir. Marul tohumu da yat??t?r?c?, hafif müshil etkiye sâhiptir. Erkeklerde özellikle ergenlik döneminde olu?an a??r? cinsel istekleri frenler.
Di?er bir marul da yabânî marul (Lactuca serriola)d?r. Ac? marul, e?ek marulu, ya? marulu gibi isimlerle de bilinir. Anadolu’da yayg?nd?r. Bitkinin çiçekli Dallari idrar artt?r?c?, antispazmodik ve yat??t?r?c? etkilere sahiptir. Kurutulmu? sütü de uyu?turucu ve uyutucu etkilere sâhiptir. Anadolu’da 10 kadar marul (Lactuca) türü yay?lm?? bulunmaktad?r.

Maydanoz: (Petersilie / Persil / Parsley / Midenuvaz / Petroselinum sativum)
A?ustos-eylül aylar? aras?nda, beyaz renkli çiçekler açan, kaz?k köklü, 30-100 cm boylar?nda, iki y?ll?k otsu bir bitki. ?lk y?l bir yaprak rozeti, ikinci y?l ise bir gövde meydana getirir. Rutubetli ve sulak topraklar? sever. Gövdeleri dik, tüysüz, köseli, içi bos ve çok dall?, yapraklar? sapl?, parçal? ve koyu ye?il renklidir. Çiçekler semsiye seklinde toplanm??t?r. Yapraklar? tüysüz, ye?ilimsi, esmer renkli, armut seklinde ve özel kokuludur.

Kullan?ld??? yerler: Kökü ve yapraklar? kullanilir. Yapraklarda uçucu ya? ve glikozit, köklerinde ise uçucu ya?, seker, müsilaj ve glikozit vard?r. Yapraklar vitamin (A,C,K) bak?m?ndan zengindir. Yapraklar idrar söktürücü ve tansiyon yükseltici olarak kullanilir. Ayrica, ?ltihapl? yaralar?n iyile?mesine yardim eder. ayba?? banc?lar?n? keser. Yüksek tansiyonu dü?ürür. Kans?zl??? giderir. Kansere kars? korur. Mide ve barsallarda gaz birikmesini önler. Afrodizyak özelli?i vard?r. Görme gücünü art?r?r. Kök de ayn? özelliklere sâhiptir. Tâze yapraklar, papa?an ve di?er ku?lar için tehlikelidir.

Maz?: (Thuja / Arborvitae / Thuya / Noix da gelle)
Servigiller familyas?ndan, pul yaprakl?, daima ye?il, a?aç veya a?açç?k halinde bulunan bir bitki cinsidir. Halk hekimli?inde yapraklar? ve kozala?? kullan?l?r.
Kullan?ld??? yerler: Yapraklar? si?illeri yok etmekte kullanilir. Kozala??ndan barsak kurdu dü?ürücü ilaç yapilir. Gebe kalmay? önlemek için kullan?l?r. Baz? zehirlenmelerde panzehir olarak Kullanildigi bilinir. Basur memelerinde de faydal?d?r.

Melissa: (O?ulotu / Melisse / Mélisse / Lemon balm / Melissa officinalis)
Haziran-a?ustos aylar? aras?nda beyaz?ms? pembe veya sarimsi renkli çiçekler açan, yol kenarlar?nda ve ekilmemi? yerlerde rastlanan, limon kokulu, 30-100 cm boylar?nda, çok y?ll?k otsu bitkiler. Gövdeleri dört köseli ve tüylü, yapraklar? sapl?, oval ?ekilli ve incedir. Çiçekler, birkaç? bir arada, sapl? ve çevrem durumdad?r. Baz? bölgelerde Melassa bitkisi, O?ulotu olarak da bilinir.

Kullan?ld??? yerler: Yapraklar?nda tanen, reçine ve uçucu ya? vard?r. Uçucu ya??nda sitral, sitronellal, geraniol ve lineol vard?r. Yapraklar yat??t?r?c?, mîdevî, gaz söktürücü, terletici ve antiseptik etkilere sâhiptir. Huzursuzluk ve s?k?nt?lar? giderir. Haf?za zay?fl???na faydal?d?r. Bas dönmesi ve kulak ç?nlamas? gibi ?ikayetleri keser. Haz?ms?zl?k, ba?a?r?s? ve migrende de faydal?d?r. Daha çok çay hâlinde kullanilir.

Menek?e:(Veilchen / Violette / Violet / Benefse)
Yapraklar? kulakçikli ve kulakç?klar? bitkinin yapraklar? ?eklinde, hatta daha büyük olarak geli?mi?, tek veya çok y?ll?k bitkiler, Çiçekler tek, çanak yapraklar? arkaya k?vr?k, alt taç yapra?? mahmuzludur. Familya (Violaceae) karakterlerini ta??r. Dünyâ üzerinde 500 kadar türü bulunur. Türkiye’de 21 tür, yabanî olarak yeti?ir. Menek?e t?bbî olarak veya süs bitkisi olarak kullanilir. Memleketimizde en çok tan?nan, Hercaî menek?e (Viola tricolor) ve kokulu menek?e (Viola odorata) d?r.
Kokulu menek?e (V. odorata): Mart-may?s aylar? aras?nda, koyu mor renkli ve güzel kokulu çiçekler açan, 10-30 cm yüksekliginde, çok y?ll?k otsu bir bitki. Bitkinin yapraklar? uzun sapl? ve kalp seklindedir. Anadolu’da nâdir olarak bulunur. Süs bitkisi olarak yeti?tirilir.

Kullan?ld??? yerler: Kokulu menek?enin çiçeklerinin terletici ve balgam söktürücü etkisi vard?r. Yapraklar? yumu?at?c? ve idrar söktürücü kökleri ise ishal etkilidir.

Hercaî menek?e (V.tricolor): May?s-eylül aylar? aras?nda, aç?k sari veya mavimsi renklerde çiçekler açan, 10-30 cm boylar?nda, bir y?ll?k otsu bitkiler. Anadolu’da yabânî olarak yeti?ti?i gibi süs bitkisi olarak da yeti?tirilir. Bitkinin çiçekli Dallari idrar söktürücü bâz? deri hastaliklarinda kan temizleyici olarak ve romatizmaya kar?? kullan?l?r.

Mersin:(Myrte / Myrte / Myrtle / As / Asmar / S?çankula?? otu / Myrtus)
May?s-haziran aylar? aras?nda, beyaz renkli çiçekler açan, 1-3 m boylar?nda, kisin yapraklar?n? dökmeyen, güzel kokulu a?açç?k. Yapraklar k?sa sapl? ve kar??l?kl?, ye?il renkli, derimsi, oval ?ekilli ve üzerinde salg? guddeleri (bezleri) bulunur. Çiçekler uzun sapl? olup, tek olarak her bir yapra??n koltu?unda bulunur. Meyveleri nohut büyüklü?ünde, morumsu siyah renkte ve çok tohumludur.

Türkiye’de yeti?ti?i yerler: Karadeniz, Ege ve Akdeniz bölgeleri.

Kullan?ld??? yerler: Bitkinin yapraklar?, çiçekli dallar? ve yapraklar?ndan elde edilen uçucu ya? (Mersin esans?) kullan?l?r. Yaprak ve meyveler kab?z, mikrop öldürücü, i?tah aç?c?, kan dindirici, antiseptik ve hâricen yara iyi edici olarak kullanilir. Tâze yapraklar?ndan, su buhar? distilasyonu ile Mersin esans? elde edilir. Bu esans renksiz, ak?c?, özel kokulu ve yak?c? lezzetlidir. Takriben 100 kg yapraktan 300 gr esans elde edilir. Mirtenol, sineol ve terpenler ihtivâ ederler. G?dâ ve parfümeri sanayicinde kullan?lan önemli bir ilkel maddedir. Memleketimizde seker hastal???na kars? da (günde 10 damla) kullanilir. Mersin meyveleri uçucu ya?, tanen, sekerler ve organik asitler ihtivâ eder. Bu meyveler yemi? olarak, kab?zl?k giderici ve antiseptik olarak kullanilir.

Meyankökü: (Süssholz / Réglisse / Licorice / Piyan / Boyan / Glycyrrhiza / Licorice)
Haziran-temmuz aylar? aras?nda sari-mavi veya kahverengi çiçekler açan, 0,4-2 m yüksekliginde, çok y?ll?k çal?ms? bitkilere "meyan" denir. Yapraklar? parçal?, yaprakç?klar 4-7 çiftlidir. Çiçekler ba?ak seklinde durumlar yapar. Taç ve çanak yapraklar? iki dudakl? olup, üst dudak iki k?sa di?li, alttaki üçü uzun di?lidir. Meyveleri düz ve salg? tüylüdür. Meyan bitkisinin 6 türü Türkiye’de yeti?mektedir. Daha çok Güney, Orta ve Do?u Anadolu’da yayg?nl?k göstermektedir. Bir k?sm?n?n kökleri tatl?, bir k?sm?n?n ise ac?d?r.

Tatl? meyan (Glycyrrhiza glabra): Anadolu’da iki varyetesi bulunur. Bu türün çiçekleri mor ve tüysü yaprakl?d?r. Meyvelerinin üzeri ç?plakt?r veya tüylüdür. Bâz? yerlerde piyan olarak da bilinir.

Kullan?ld??? yerler: Bitkinin kökleri, meyan kökü olarak tan?nmakta ve kullan?lmaktad?r. Köklerinin kabu?u soyulduktan sonra veya soyulmadan güne?te kurutularak piyasaya sürülür. Bile?iminde ni?asta, sekerler, zamk, raz?n, glisirrizin vard?r. Glisirrizin sekerden daha tatl? bir bile?iktir. Köklerdeki miktar?, bölgeden bölgeye de?i?ir ve köklerin de etkili maddesidir. Kökler, gö?üs yumu?at?c?, balgam söktürücü, idrar ço?alt?c? ve taç düzenleyici özelli?e sahiptir. Eczâc?l?kta toz hâlinde, haplar?n haz?rlanmas?nda sekil vermede kullanilir. Sigara ve plastik sanayicinde de kullan?lan ilkel maddedir. Kola adi alt?nda haz?rlanan içeceklerin terkibine de girer. Ayr?ca tâze veya kuru köklerinin kaynar su ile muâmelesi ve sonra alçak bas?nçta yo?unla?t?rmak sûretiyle meyan bal? elde edilir. Ticârette toz veya kal?plar hâlinde bulunur. Parlak siyah renkli, tatl? lezzetlidir. Suda kolayl?kla erir. Meyan bal?ndaki glisirrizin miktar? daha fazlad?r. Memleketimizde de meyan bal? elde eden tesisler vard?r. Gö?üs yumu?at?c?, öksürük kesici, yara iyi edici özellikleri vard?r. Mîde hastaliklarinda (bilhassa gastritte) faydal?d?r. Meyan kökünün su ile tüketilmesi sonucunda elde edilen hülasa ise meyan ?erbeti olarak bilinir. Daha çok Güneydo?u Anadolu bölgesinde elde edilir ve kullan?l?r. Meyan ?erbeti koyu esmer renkli ve tatl? lezzetlidir. Gö?üs yumu?at?c?, balgam söktürücü, öksürük kesici ve serinletici özelliktedir.

Mine Çiçe?i: (Eisenkraut / Verbena / Verveine / Vervain / Kanotu / Güvercinotu)
Temmuz-eylül aylar? aras?nda leylâk renginde çiçekler açan, yol kenarlar? ve bos arâzilerde rastlanan, 20-80 cm boyunda, bir veya çok y?ll?k otsu bir bitki. Gövdeleri dört köseli olup, kar??l?kl? dallanma gösterir. Yapraklar sert tüylerle örtülü ve saps?zd?r. Çiçekler dallar?n uçlar?nda ba?ak durumlar? yaparlar ve tüp ?eklindedirler.

Türkiye’de yeti?ti?i yerler: Marmara, Karadeniz, Ege, ?ç Anadolu.

Kullan?ld??? yerler: Bitki glikozit, ac? maddeler ve tanen içerir. T?bbî olarak, kab?z edici, teskin edici etkisi vard?r. Bas ve mafsal a?r?lar?n? dindirir. Yorgunlu?u ve uykusuzlu?u giderir.

M?s?r: (Mais / Mais / Corn / Zea mays)
Haziran-a?ustos aylar? aras?nda çiçekler açan, 1-2 m yüksekliginde, bir y?ll?k, tek evcikle bir kültür ve tah?l bitkisi. Gövdeleri sert ve diktir. Yapraklar? saps?z, geni?, uzun, üst yüzü tüylü, alt yüzü tüysüz olup, taban? ile bir kin hâlinde gövdeyi sarar. Erkek çiçekler gövdenin ucunda salk?m seklinde dizilmi? ba?akç?klarda toplan?rlar. Çiçekler kavuz adi verilen yaprakç?klarla örtülür. Di?i çiçekler, gövdenin alt ve orta k?s?mlar?ndaki yapraklar?n koltu?undan ç?kan ve ta??y?c? yaprakç?klarla örtülü olan, kal?nla?m??, çomak seklinde bir eksen üzerinde toplanm??lard?r. Meyve, yâni m?s?r tâneleri, aç?k veya koyu sari, esmer veya kirmizimtrak renklerdedir.

Türkiye’de yeti?ti?i yerler: Anadolu, bilhassa Karadeniz bölgesinde yeti?ir.

Kullan?ld??? yerler: Di?i çiçeklerin güne?te kurutulmu? stil üsleri (m?s?r püskülü), tâneleri ve tanelerinden elde edilen ya? (m?s?r ya??) kullanilir. M?s?r tanelerinde % 67 ni?asta, % 10 azotlu maddeler ve % 8 ya? bulunmaktad?r. M?s?r tânelerinden elde edilen ya?, yemeklik ya? olarak veya kozmetik sanayicinde hammadde olarak kullanilir. M?s?r ya??, doymu? ya? asidi miktar?n?n dü?ük olmas? sebebiyle damar sertli?i olan hastalara yemek ya?? olarak tavsiye edilir. M?s?r püskülü ise tedâvide kullan?labilmektedir. Püskülün bile?iminde karbonhidratlar, potasyum, sodyum ve kalsiyum tuzlar? vard?r. ?drar söktürücü ve tas dü?ürücü olarak kullan?l?rlar.

M?s?r Karas?: M?s?r koçan?nda urlar meydana getiren rast?k mantar?(Ustilago maydis)nine sporlar?d?r. Sporlar, siyah renkli ve kömür tozu görünü?ünde olup, m?s?r tâneleri yerinde meydana gelen urlar?n içinde bulunurlar. Kan dindirici olarak halk aras?nda kullanilir. M?s?r kömürü veya m?s?r yan??? olarak da bilinir.

Misvak: (Salvadora persica / Toothbrush tree)
Arabistan’da bulunan erâk a?ac?n?n dal?ndan, bir kar?? uzunlukta kesilen parçad?r. A?ac?n odunu çok liflidir. Erâk dal? bulunmazsa, zeytin veya ba?ka dallardan da olabilir. Nar ve fesle?en dal?ndan misvak olmaz. ?nsanin di? sa?l???na büyük bir fayda temin eden misvak, basit bir usûl olmakla berâber, en iyi di? temizleme vâs?tas?d?r. Di?lerin çürümesini önlemek için misvak kullanmak, bütün di? macunlar?ndan daha faydal?d?r. Larousse Illustre Medical ismindeki Fransa’n?n k?ymetli t?p kitab?, a??z temizli?i husûsunda diyor ki: “Bütün di? mâcunlar? ve tozlar? ve sular?, di?lere zarar verir. En iyi di? temizleme vâs?tas?, sert bir f?rçad?r. Önce, di?leri kanat?rsa da, korkmamal?d?r. Di? etlerini kuvvetlendirir ve art?k kanamaz.” Bu ?ekildeki di? temizli?ini sa?layan en iyi vâs?ta misvakt?r.

Kullan?ld??? yerler: A?ac?n dal?ndan, bir kar?? kadar parça kesilir. Ucu yeterli miktarda yontulduktan sonra, tuzlu su içinde bekletilir. Belirli bir süre sonra, uç k?sm?ndaki lifler aç?larak, f?rça görünümü al?r. Çok kart olan dallar için, bir b?çak ye da sert bir cisim yard?m?yla aç?lma h?zland?r?l?r. Misvak kullanmak, di?leri temizler ve di?etlerini kuvvetlendirir. Öz suyu do?al olarak flörür içerir. Di? çürümelerini önler.

Mu?mula: (Nispel / Nèfle / Medlar / Be?b?y?k / Döngel / Izgil / Mespilus / Germanica)
2-3 m yüksekliginde bodur boylu dikenli a?açç?klar. Yaln?z yeti?tirilenleri dikensizdir ve boylar? alt? metreye kadar yükselebilir. Kisin yapraklar?n? döker. Yapraklar basit, alt yüzü tüylü, tam veya di?li kenarl?d?r. Çiçekler erdi?idir, be? parçal? ve beyazd?r. Yabanc? döllenmeye ihtiyaç göstermez. Meyveleri yuvarlak veya oval ?ekillerde esmer renkli olup, dip taraf?nda be? çanak yapra?? ta??r. Meyveleri genellikle be? çekirdekli, a?açtan kopar?ld???nda sert ve buruk lezzetlidir. Toplanan meyveler bir süre bekletildikten sonra yumu?ar ve yenecek olgunlu?a eri?ir. Döngel ve be?b?y?k isimleriyle de bilinir.

Türkiye’de yeti?ti?i yerler: Kuzey Anadolu ve Marmara bölgesinde yeti?ir.

Kullan?ld??? yerler:
Meyvenin bile?imi ?ekerler, organik asitler ve tanen ihtivâ eder. Barsak hastaliklarinda iyi bir kab?z düzenleyicidir. Mu?mula çekirde?i idrar artt?r?c?d?r. Böbrek ve mesane ta?lar?n?n dü?ürülmesinde kullanilir.

Nane: (Minze / Menthe / Mint / Pennroyal / Mentha)
0,5-1 m boylar?nda, ho? kokulu, otsu çok y?ll?k bitkiler. Gövdeleri dört kö?eli, ye?ilimsi veya k?rm?z?mtrak renkli, tüylü veya tüysüzdür. Yapraklar? sapl?, alma?l? olarak dizilmi?, oval ?ekilli, kenarlar? di?li, hafif tüylüdür. Çiçekler genellikle temmuz-a?ustos aylar? aras?nda açmakta olup mor, pembe, beyaz veya leylak rengindedir.

Türkiye’de yeti?ti?i yerler: Anadolu’nun her yerinde yeti?ir.

Kullan?ld??? yerler:
Kullan?lan k?s?mlar? yapraklar?, çiçekli Dallari ile yapraklar?ndan elde edilen uçucu ya?d?r. Yapraklar veya çiçekli dallar bitki çiçek açmaya ba?lad???nda toplan?r ve demetler hâlinde gölgede kurutulur. Yapraklarda sekerler, reçineli maddeler, tanen ve uçucu ya? vard?r. Uçucu ya?da menthol, sineo, menthol esterleri, bâz? organik asitler bulunur. Yapraklar? çay hâlinde yat??t?r?c?, mîdevî, gaz söktürücü, bulant?y? giderici olarak kullanilir. Bunun yan?nda çe?itli ilâçlar?n terkibinde Kullanildigi gibi, yapraklar? çi? veya kurutulmu? olarak yemeklere konur. Nâne esans?, çok miktarda zehir etkili olmas?na kar??l?k az miktar? mîde a?r?lar?na ve bulant?lara kars? kullan?labilir. Nâne uçucu ya?? da oldukça fazla kullan?lan bir ya?d?r.

Nar: (Granatapfelbaum / Granadier / Pomegranate / Rümman / Punica granatum / Pommegranate / Grenadier)
Haziran-temmuz aylar?nda k?rm?z? renkli çiçekler açan, iki ile be? metre boylar?nda a?açç?klar. Gövdeleri gayri muntazamd?r. Yapraklar kar??l?kl?, k?sa sapl? ve k?rm?z? kenarl?d?r. Çiçekler k?smen saps?z, tek ve birkaç? bir arada bulunur. Çanak yapraklar? k?rm?z? renkli, dökülmeyen ve etlidir. Meyveleri küre seklinde ve portakal büyüklü?ünde, önceleri ye?il, olgunlukta k?rm?z?ms? renkte, derimsi kabuklu, çok tohumlu ve etlidir. Meyvenin yenen k?sm?, tohumlar?n?n etli ve bol usâreli olan kabu?udur.

Türkiye’de yeti?ti?i yerler: Bat? ve Güneydo?u Anadolu.

Kullan?ld??? yerler: Bitkinin tohumlar? meyve olarak yenildi?i gibi, gövde-kök ve dal kabuklar? ile meyve kabu?u da t?bbî olarak kullanilir. Kök ve gövde kabu?u tanen, ni?asta ve alkaloitler (pelletierin) ta??r. Nar meyvesi kabu?u tanen, triterpenler ve az alkaloitler ihtivâ eder. Nar a?ac? kabu?u çok eskiden beri bilhassa barsak ?eritlerine (tenyalara) kars? kullanilir. Yaln?z zehirlenmelere yol açabilece?inden dikkatli olunmal?d?r. Nar meyvesi kabu?u, ishale kars? (% 15’lik) çay hâlinde kullan?labilir. Ayrica yün iplikler, sarimsi renklere boyanabilir. Hadîs-i ?erîfte nar meyvesi medhedilmistir: “Her narda bir damla cennet suyu vard?r.” ve; “Nar? içindeki zar? ile beraber yiyiniz, çünkü mîdeyi temizler.” buyurulmaktad?r. Nar, çarp?nt?ya iyidir. Mîdeyi kuvvetlendirir. Et k?sm? ile s?k?l?p içilirse, safra söker, pekli?i giderir.

Nergis: (Narciss / Narcisse / Narcissus )
20-60 cm boylar?nda, so?anl? bitkilerdir. ?lkbaharda çok güzel kokulu çiçekleriyle bahar?n müjdecisi olarak bilinirler. Çiçekleri kuvvetli kokulu, sari veya beyaz renkli, tek veya birkaç? bir arada bulunurlar. Her bir çiçe?in ortas?nda beyaz veya sari renkli bir tac? vard?r. Organik maddelerce zengin, nemli, kumlu, t?nl? topraklar? sever. So?anlar?yla üretilir. Nergis türleri daha çok süs bitkisi olarak yeti?tirilir. Fulya, beyaz nergis, yabânî zerren gibi çe?itleri vard?r.

Kullan?ld??? yerler: Bitki, zehirli alkaloitler ta??r. Kusturucu ve ishal etkilidir. Kurutulmu? çiçekleri yat??t?r?c?, müshil ve ate? dü?ürücü olarak (% 1-2’lik) çay hâlinde kullan?labilir.
-------------------------------------------------------------------------------------

SAYFA   07

Oltu otu: (Pyrethrum / Pyrèthre / Pyrethrum / Pyrethrum roseum / Chrysanthemum coccineum / Pireotu / Tanacetum coccineum)
Nisan-haziran aylar? aras?nda pembemsi renkte çiçekler açan, 20-70 cm boylar?nda çok y?ll?k, tüylü ve otsu bir bitki. Dilsi çiçekler 20-30 kadar olup pembe renklidir. Kuvvetli kokuludur.

Türkiye’de yeti?ti?i yerler: Kuzeydo?u Anadolu.
Kullanildigi yerler: Çiçek durumundayken toplan?r, kurutulur ve toz edilir. ?çerisinde uçucu ya? ve böcek öldürücü bile?ikler (piretrin) bulunur. Böcek öldürücü olarak kullan?l?r. Pireotu yada toz hali Oltu tozu olarak da bilinir.

Öd a?ac?: (Aloe / Aloès / Aloe / Aquilaria agollocha / Eagle wood / Calambac)
Kurak bölgelerde yeti?en, çok y?ll?k, yapraklar? dikenli, bal özsulu (sukulent) bitkiler. Öd a?ac?, sar? sab?r olarak da bilinir. Daha çok Afrika, Suriye, Arabistan ve Güney Avrupa’da yay?l?? gösterir. Buna kar??l?k ?l?man bölgelerde, park ve bahçelerde süs bitkisi olarak yeti?tirilir. Memleketimizin Güneybat? kesiminde de Romal?lar döneminde kültürden kalm??, yabanile?mi? A. vara türü yeti?mektedir. Bitkinin yapraklar? birer rozet görünümünde, topraktan yayvan bir ?ekille ç?karak yukar? do?ru bükülürler. Çiçek durumu dik ve s?k bir salk?md?r. Çiçekleri sar? veya k?rm?z?d?r.

Türkiye’de yeti?ti?i yerler: Güneybat? Anadolu (Demce).

Kullan?ld??? yerler: Bitkinin yapraklar?ndan ç?kar?lan usare (özsu) nin, güne?te veya ?s?t?larak yo?unla?t?r?lmas?yla elde edilen bakiye, siyah parlak kütleler hâlinde kal?r. Bu madde sar? sab?r ad?n? al?r. Antrasen türevleri ta??r. Kal?n barsaklara etkili bir müshildir. Öd a?ac? s?v?s?, pigment ve ha?erat ilâçlar? yap?m?nda kullan?l?r. Sar? sab?r, bal? bozar. Memleketimizde süs bitkisi olarak çok yeti?tirilmektedir. Ayr?ca a?ac?n odunu ve kabu?u yak?l?nca ho? bir koku verir. Tütsü olarak kullanilir.

Okaliptüs: (Eucalyptusbaum / Heberbaum / Eucalyptus / Ökaliptüs / S?tma a?ac?)
Haziran-temmuz aylar? aras?nda, mor renkli çiçekler açan büyük a?açlard?r. Yaprak ?ekli bitkinin ya??na göre de?i?ir. Gençlerde saps?z, oval, aç?k ye?il; yasl?larda ise uzunca sapl?, orak seklinde, derimsi ve koyu ye?ildir. Çiçekler morumsu k?rm?z? renkte olup, her bir yapra??n koltu?unda birkaç? bir arada bulunur. Meyve küçük ve çok miktarda tohum ta??yan oval ?ekilli bir kapsüldür. Ana vatani Avustralya olan bu a?aç, halk aras?nda s?tma ve kinin a?ac? olarak da tan?n?r.

Türkiye’de yeti?ti?i yerler: Akdeniz ve Güney Anadolu.Avustralya’da olan geli?me alan? k?sa bir zamanda çok geni?lemi?tir. Bir okaliptus a?ac?n?n y?lda ortalama 250 ton suyu al?p havaya verdi?i tecrübelerle anla??lm??t?r. 1938’den beri, yurdumuzun güney batakl?klar?nda da yeti?tirilmesine büyük önem verildi ve k?sa zamanda çok ümit verici neticeler alindi.Bölgede, s?tma hastal???n?n yay?lmas?nda önemli rol oynayan sivrisine?in nesli kesildi.
Kullan?ld??? yerler: Tâze yapraklar?n?n su buhar? ile distillenmesi sûretiyle elde edilen okaliptüs, muhtelif cila, kafuru, çam sak?z? ve zamk, yine bir nevi vernik olan kokulu reçine îmâlinde kullan?lmaktad?r. Halk hekimli?inde, özellikle solunum yolu hastaliklarinda tercih edilir. Öksürü?ü keser, bo?az ve burun iltihaplar?n? giderir. ?drar yollar?n? temizler. Hâricen deri üzerine sürülmek sûretiyle antiseptik olarak da kullanilir. Okaliptüs yapraklar? do?rudan do?ruya kaynat?larak Kullanildigi gibi, ya??n?n t?pta da pek çok faydalar? vard?r. ?lâç olarak veya kaynatma ile bu?u, koku hâlinde de kullan?l?r. Yapraklar nefes darl???, kab?z, balgam söktürücü olarak, ha?ere sokmalar?na, her nevî ate?lenmeye, nezle, nevralji, bron?it, romatizma, ?eker, üremi gibi hastal?klarda, ya? veya ek?itilerek sirke, toz sabun, pudra ve mâcun ?eklinde kullanilir. Ayrica okaliptüs kabuklar?ndan, kilo reçinesi adi verilen ve içinde bol miktarda tanen bulunan bir madde, kuru dasitim yoluyla elde edilmektedir. Yine okaliptüs odununun kuru dam?t?m?yla elde edilen di?er ürünler; 100 kilo odundan; 25-27 kilo kömür, 7 kilo asit asetik, 2 kilo alkol metilen, 3 kilo katran elde edilebilir.
Ökse otu: (Weisse Mistel / Gui / Mistletoe / Burç / Çekem / Viscum)
Mart-nisan aylar? aras?nda, dallar?n ucunda sar?ms?-ye?il renkli çiçekler açan, 20-100 cm boylar?nda, k???n yapraklar?n? dökmeyen, çal? tipinde, iki evcikle, yari parazit bitkiler. Halk aras?nda burç, çeti, çekem, gökçe, göbelek, yal?nkaya gibi isimlerle bilinir. Ökseotu, havstoryum ad? verilen emeçleriyle, kendini odunlu bitkilerin Dallar? üzerine tespit ederek yasar. Memleketimizde çok de?i?ik a?açlar (çam, köknar, sö?üt, kavak, armut, elma, kay?s? gibi meyve a?açlar?) üzerinde yeti?ir. Bitkinin Dallar? ve yapraklar? kar??l?kl?d?r. Yapraklar sar?ms? ye?il renkte, saps?z ve derimsidir. Meyveleri 8-10 cm çap?nda, küre seklinde toparlak ve beyaz, iç k?smi yap??kanl? olup, yapraklar?n veya dallar?n aras?nda saps?z olarak birkaç? bir arada bulunur. Ökseotu, ard?ç ku?lar? ile daldan dala ve a?açtan a?aca ta??n?r. Bu ku?lar, meyvenin yap??kan k?sm?n? severek yerler ve bu esnâda gagalar?na yap??an k?smi temizlemek için, gagalar?n? dallara sürterler ve böylece tohumlar?n? bu k?s?mlara bula?t?r?rlar. Tohumlar burada çimlenir ve geli?irler. Ayr?ca ku?lar?n d??k?lar? vâs?tas?yla d??ar? at?lan tohumlar?n dallar üzerinde tutunarak çimlenmesiyle geli?irler. Bitki zehirlidir.

Kullan?ld??? yerler: Bitki rezin, saponinler, alkaloitler ta??r. Meyve ve yaprakl? dallar kab?z, idrar artt?r?c?, tansiyon dü?ürücü ve kusturucudur. Meyveleri ezilerek, ç?banlar üzerine konulup, cerahatin d??ar? ç?kmas?n? sa?lar. Romatizma a?r?lar?na kar?? da kullan?l?r. Zehirli oldu?u için az miktarda kullan?lmal?d?r

Öküzgözü:(Dagkestanesi / arnica / Arnique)
Bile?ikgiller familyas?ndan, çay?r ve ormanlarda yeti?en, papatyay? and?ran çok y?ll?k bir bitkidir. Kömeçleri turuncu ve sar?d?r. Çiçekleri kullan?l?r.
Kullan?ld??? yerler: Kusturucudur. Sinir sistemini çok ?iddetli ?ekilde uyar?r. Haricen Kullan?ld??? takdirde romatizma a?r?lar?n? dindirir. Yaralar? iyile?tirir. Fazla kullan?lmamal?d?r

Pancar:(Mangold / Zuckerrübe / Betterave / Beet / Beta vulgaris)
Do?u Akdeniz sâhillerinde yabânî olarak yeti?en, ince köklü, bir veya iki y?ll?k otsu bir bitki. Yapraklar? etli, alt k?s?mlarda sapl? ve büyük, üst k?s?mlarda ise saps?zd?r.Baz? cinsleri kültüre al?narak g?da olarak ve ?eker yap?m?nda kullan?lmaktad?r.
Türkiye’de yeti?ti?i yerler: Anadolu ve Trakya’da.
Kullan?ld??? yerler: Halk hekimli?inde k?rm?z? pancar kullanilir. Karaci?erin düzenli çal??mas?n? sa?lar. Kans?zl??? giderir. ?eker hastal??? ve vereme kars? korur. Mide ve barsaklar? kuvvetlendirir. Sinirleri yat??t?r?r.
Papatya: (Kamillen / Camomille / Camomille / Matricaria chamomilla)
May?s ve a?ustos aylar? aras?nda çiçek açan, 20-50 cm boyunda, güzel kokulu bir y?ll?k otsu bitki. Yol kenar?, bos alanlarda oldukça çok rastlan?r. Yapraklar? parçal? ve tüysüzdür. Çiçekler dallar?n ucunda küçük ba?ç?klar (kapitulum) hâlinde bulunurlar. Basç?klar?n orta k?sm?nda bulunan çiçekler tüp seklinde ve sar? renkli hermafrodittir. Kenarlarda ise 15-20 tâne dil ?eklinde, beyaz renkli di?i çiçekler bulunur.

Kullan?ld??? yerler: Çiçek durumu baslar?, çiçek açmadan önce toplanarak gölgede kurutulur. Bile?iminde uçucu ya?lar, rezin, ac? maddeler ve fenolik bile?ikler bulunur. % 1’lik çay hâlinde sabahlar? aç karn?na bir bardak içilebilir. ?drar ço?alt?c?, i?tah aç?c?, yat??t?r?c? ve gaz söktürücü etkilere sâhiptir. Basur memelerinde a?r? kesici, tedâvi edici etkiye sâhiptir. Boyar madde olarak da kullanilir.
Alman Papatyas? (Anthemis nabilis): Orta Avrupa’da yeti?ir ve kültürü de yapilir. Di?li çiçekleri beyaz?ms? renklidir. Memleketimizde 50 kadar Anthemis türü bulunmakta ve ?zmir papatyas?, yabânî papatya, beyaz papatya gibi isimlerle bilinmektedir.
Papatya ya??: Spazm giderir. A?r?lar? dindirir. Mikroplar? öldürür. Sinirleri yat??t?r?r.
Pelin otu: (Wermut / Absinthe / Wormwood / Artemisia absinthium)
Temmuz-a?ustos aylar? aras?nda sar? renkli çiçekler açan, 40-100 cm boylar?nda, az çok tüylü, kokulu, çok y?ll?k otsu bir bitkidir. Daha çok kayal?k ve kurak yerlerde yeti?ir. Yapraklar? parçal?, grimsi beyaz renklidir. Ba?ç?klar küçük, küre seklinde olup salk?m hâlinde toplanm??lard?r. Ba?ç?klar?n kenarlar?nda dil seklinde di?i çiçekler, ortada ise tüp seklinde hermafrodit çiçekler bulunur.

Türkiye’de yeti?ti?i yerler: Kuzey, ?ç ve Güney Anadolu.

Kullan?ld??? yerler: Çiçekli Dallari çiçeklerin aç?lmas? esnâs?nda toplanarak gölgede kurutulur. Uçucu ya? ve ac? maddeler ta??r. ??tah aç?c?, kuvvet verici, idrar artt?r?c?, ate? dü?ürücü ve kurt dü?ürücü etkileri vard?r. Yüksek dozlarda zehirlenmeler yapar. Toz olarak günde (% 1-3’lük) 2-3 bardak içilebilir.

P?rasa: (Porree / Poireau / Leek / Allium porrum)
Kök ve gövdesi toprak alt?nda bulunan, sarm?sa?a benzeyen bir k?? sebzesidir. Yapraklari serit seklinde ve uzun olup, toprak üstünde geli?ir. Çiçekler bir sap?n tepesinde bulunur. Bitkinin sebze olarak kullanilan k?sm?, gövdesi ve boru ?eklindeki yapraklar?d?r.
Kullan?ld??? yerler: Sebze olarak yeme?i yap?l?r. Besin de?eri so?ana göre azd?r. ?urubu gö?sü yumu?at?r, öksürü?ü keser. Mide rahats?zl?klar?na iyi gelir. Üremi ve idrar tutuklu?unda faydal?d?r. Sinirleri kuvvetlendirir. Kab?zl??? giderir. P?rasa suyu, yüzdeki sivilce ve lekelere faydal?d?r. Ar? sokmas?nda da kullan?l?r.
Ratanaya:(Krameria triandra)
Baklagiller familyas?ndan, Amerika'da yeti?en ve birçok türü olan bir bitkidir. Kökü (Radix ratanhiae) toz haline getirilip kullan?l?r. Çiçekleri k?rm?z?, Yapraklari uzun, ince ve uçlar? dilimlidir.

Kullan?ld??? yerler: ?urubu ishali keser, barsak iltihaplar?n? giderir. Basur memelerine kars? pomad olarak kullanilir. Di? sular?n?n bile?imine de girer.

Râvend: (Rhabarber/ Rhubarbe / Rhubarb / Ravendiyye / Isgin / Rheum ribes)
May?s-haziran aylar?nda çiçek açan, 100-150 cm boyunda, çok y?ll?k, otsu bir da? bitkisi. Yapraklar bitkinin taban k?sm?nda toplanm??lard?r. Yaprak, kalp veya böbrek seklinde, 30-60 mm ebad?nda, kenarlar? di?li, damarlar alt yüzden d??ar? do?ru ç?k?kt?r. Çiçekleri geni? bir bile?ik salk?m durumunda toplanm??t?r. Çanak yapraklar? 6 parçal?d?r. Meyveleri 10-15 mm uzunlu?unda, kirmizimtrak renkli ve kanatl?d?r. Toprak alt?nda etli bir rizomu bulunmaktad?r.

Türkiye’de yeti?ti?i yerler: Orta ve Dogu Anadolu ile Akdeniz bölgesi.

Kullan?ld??? yerler: Tâze sürgün ve yapraklari sebze olarak yenir. Kökleri kab?z edici özelliktedir. Mide ve barsak gazlar?n? giderir.

Rezene: (Gemeiner / Fenchel / Fenouil / Fennel / Raziyane / Tatli anason / Foeniculum vulgare / Fenouil vulgarie)
Haziran-a?ustos aylar? aras?nda sar? renkli çiçekler açan bir buçuk-iki metre boylar?nda iki y?ll?k kokulu otsu bitkiler. Yapraklar? sapl? ve tüysüzdür. Bitkinin gövdeleri dik, içleri bo? silindir seklinde ve tüysüzdür. Çiçekler uzun sapl? ve bile?ik semsiye durumundad?rlar. Meyveleri silindir seklinde tüysüz ve ye?ilimsi esmer renktedir. Tohumlar? protein ve ya? bak?m?ndan zengin bir besi dokuya sâhiptir. Birçok çe?idi vard?r. Daha çok kayal?k ve kurak yerlerde yeti?ir. Raziyane ismiyle de bilinir.

Türkiye’de yeti?ti?i yerler: Ege ve Akdeniz bölgesi.

Kullan?ld??? yerler: Bitkinin kullanilan k?s?mlar? meyve, kök ve yapraklard?r. Rezene meyveleri müsilaj, seker, ni?asta, tanen, sâbit ve uçucu ya?lar ta??r. Midedeki gazi giderici, süt ço?alt?c? ve yat??t?r?c? (müsekkin) olarak çay veya toz hâlinde kullanilir. Yapraklari yara iyi edici, kökü ise idrar artt?r?c?d?r. Bo?maca, dalak hastal?klar? ve idrar zorlu?unda faydal?d?r. Kan ç?ban? ve göz zafiyetlerinde de kullanilir.

Roka:(Raukenkohl / Roquette / Rocket / Eruca sativa)
Bir veya iki y?ll?k otsu bitkiler. Yapraklar toplu, di?li kenarl? ve tüylüdür. Çiçekler sarimtrak veya beyaz?mtrak olup, üzerleri morumsu damarl?d?r. Sebze olarak bahçelerde yeti?tirilir. Sert kokulu ve baharatl? bir bitkidir. Kök ve tohumdan üretilir. Bol sulak yerlerde yeti?ir.

Kullan?ld??? yerler: Bitkinin Yapraklari yak?c?, lezzetli bir uçucu ya? ihtivâ eder ve C vitamini ta??r. C vitamini miktar? oldukça yüksek olup, 100 gram tâze yaprakta takriben 150 mg. kadar bulunur. Roka Yapraklari daha çok sonbahar ve k?? aylar?nda salata olarak kullanilir. ??tah aç?c?, uyar?c?, kuvvet verici ve öksürük kesici özelli?i vard?r. Tohumlar? da ayn? etkileri gösterir.
---------------------------------------------------------------------------------


Bu Sayfalar?n içeri?i  www.turkforum.gen.tr  al?nm??t?r.
byAdnanoe

                                                     Web Tasar?m:byAdnanoe