Bu Sayfalar?n içeri?i www.turkforum.gen.tr al?nm??t?r.
byAdnanoe
SAYFA 08
-----------------------------------------------------------------------------------
Safran: (Safran-Krokus / Saffron / Crocus sativus)
Eylül-ekim aylar? aras?nda, mor renkli ve ho? kokulu çiçekler açan 15-30 cm boylar?nda, so?anl?, otsu bir bitki. Etli ve yuvarlak 2-3 cm çap?nda bir so?an? vard?r. Üretimi de bu so?anlarla yapilir. Yapraklar uzun, dar ve ortas? beyaz çiçeklidir. Yapraklar çiçeklerden sonra meydana gelir. Çiçekler 6 parçal?, erkek organlar? 3 tâne, di?i organ?n kapsül kismi olan stigmalar? turuncu renklidir. Safran, Hititler döneminden beri Anadolu’da bilinmekte ve ilâç olarak kullan?lmaktad?r. Grekler döneminde de Bati Anadolu’da oldukça ticâreti yap?lm??t?r. Osmanl?lar döneminde de önemini koruyan bir ihraç ürünü olmu?tur. Daha önceleri Urca, Mardin, Kastamonu, Ankara, ?stanbul’da kültürü yap?lmaktayd?. Fakat bugün sadece Kastamonu’nun birkaç köyünde üretimi yap?labilmektedir.
Türkiye’de yeti?ti?i yerler: Kastamonu-Safranbolu’da yer yeti?tirilir.
Kullan?ld??? yerler: K?rm?z? renkli boya maddeleri, ?ekerler, uçucu ve sâbit ya?lar ihtivâ eder. Sinir sistemini uyar?c?, i?tah aç?c?, âdet söktürücü, koku ve renk verici olarak kullanilir. Toz hâlinde i?tah aç?c? ve mîdevî olarak kullan?labilir. Fazla miktarda kullan?lmamal?d?r. Hamileler kesinlikle kullanmamal?d?r.
Sak?z a?ac?: (Mastixpistazie / Lentisque / Mastic tree / Pistacia lentiscus)
Nisan-may?s aylar? aras?nda, ye?ilimsi renkte çiçekler açan 1-3 m yüksekli?inde, s?k dall?, çal? görünü?ünde ve k???n yapraklar?n? dökmeyen a?açlar. Mesteki sak?z? olarak da bilinir. Gövdeleri dik ve silindir biçiminde olup, sa?lamd?r. Kabuklar? esmer renkli ve reçine kanallar? ihtiva eder. Meyveleri ufak, yuvarlak ve k?rm?z?ms? siyah renklidir.
Türkiye’de yeti?ti?i yerler: Bat? ve Güney Anadolu.
Kullan?ld??? yerler: Bitkinin dal ve gövdesinden, mastix ad? verilen sak?z elde edilir. A?ac?n gövdelerine yap?lan yaralamalardan bir usare akar. Toplanan bu usare 2-4 haftada kat?la??r. Soluk sar? renkli, kolayl?kla k?r?labilen parça ve damlalar hâlindedir. Özel bir kokusu ve tad? vard?r. Eter ve etonolde çözünür. Sak?z içinde uçucu ya?, mastisik asit, mast?s?n ve ac? maddeler bulunmaktadir. Eskiden balgam söktürücü olarak kullan?lm??t?r. Di? etlerini kuvvetlendirmek ve a??z kokusunu gidermek için kullan?l?r.
Salep: (Salep / Çay?rotu / Çemçiçegi / Orchis / Tuber salep )
Orchis, Ophyris, Serapias, Platanthera, Dactylorhiza vs. cinslerine âit türlerin yumrular?na verilen ad. Bu bitkilerin toprak alt?nda iki yumrusu bulunur. Bunlardan biri ana yumrudur ve o senenin gövdesini verir. Di?eriyse gençtir (hem?ire veya karde? yumru) ve gelecek y?l?n yumrusunu verir. Salep elde edilen türlerin hepsi yumruludur. Salep daha çok kireçli topraklar? sever. Ormanl?k bölgelerde yeti?en saleplerin yumrusu iri olur. Çay?rlarda yeti?en saleplerin yumrusu ise daha zay?ft?r. Anadolu’da salep genellikle Orchis ve Ophyrus türlerinden elde edilir.
Salep eldesi: Bitki çiçekteyken, toprak alt?ndaki yumrular? toplan?r. Yaln?z yan yumru al?n?r, gövdeyi ta??yan ana yumru genellikle al?nmaz. Fakat her ikisi de kulanilabilir. Yumrular kremsi, yumurta seklinde veya çatals?d?r. Toplanan yumrular suyla y?kanarak temizlenir, ipe dizilir ve su veya sütle kaynat?l?r, sonra aç?k havada kurutulur. Kurutulan yumrular dövülerek toz edilir. Elde edilen bu toz kullan?lacak hâle gelmi? olan salebi verir.
Türkiye’de yeti?ti?i yerler: Ço?unlukla Bati, Güneybat?, Güney ve Kuzey Anadolu olmakla beraber Anadolu’nun birçok yerinde yeti?ir.
Kullan?ld??? yerler: Bile?iminde ni?asta, sekerler, müsilaj ve azotlu maddeler vard?r. Bilhassa çocuklarda ishal kesici, kuvvet verici ve g?dâ olarak kullanilir. Barsak nezlesinde so?uk alg?nl?klar?nda ve öksürü?e kar?? halk aras?nda çok kullan?lmaktad?r.
?algam: (Brassica rapa var / Brassica napus / Turnip / Navet)
Turgiller familyas?ndan, toprak alt?nda ?i?kin bir yumru yapan, topaç biçiminde etli ve tatl? yumrusu iki y?ll?k bir bitkidir. Yapraklari parçal? ve tüylü, çiçekleri saridir. Yurdumuzda yuvarlak ve kökü bas?k olanlar makbuldür. Terkibinde B vitamini ve madeni maddeler vard?r.
Kullan?ld??? yerler: ?drar söktürür. Romatizma ve n?kriste faydal?d?r. Mafsal sisliklerini indirir. Böbrek kumu ve tas?n?n dü?ürülmesine yard?mc? olur. Ergenlik sivilcesi ve egzama gibi cilt hastal?klar?nda faydal?d?r. Gö?sü yumu?at?r. Akci?erleri temizler. Bo?az iltihab?n? giderir. Kab?zl??? giderir. ?eker hastalar?n?n susuzlu?unu giderir.
Sandal a?ac?:(Kalanga / Santalum album / Santalwood / Santal de mysore)
Sandalgiller familyas?ndan, küçük boylu bir a?açt?r. Hindistan ve Malakka'n?n da?l?k bölgelerinde yeti?ir. Yaprak dökmez. Yapraklari kar??l?kl?d?r. Çiçekleri sar?mt?rak k?rm?z?d?r. Meyveleri kiraz büyüklü?ünde olup, siyah renklidir. Odunu (Lignum santali) sar?mt?rak renktedir ve kokuludur. Bu odundan, uçucu bir ya? olan, (Oleum santal / Santal esans?) ç?kart?l?r.
Kullan?ld??? yerler: Sandal esans?, idrar yollar?ndaki mikroplar? giderir. Ayr?ca, bu a?ac?n odununu, parfüm ve tütsü yap?m?nda kullanilir.
Saparna: (Stechwinde / Sarsaparille / Salsepareille / Sarsaparilla / Smilax aspera / Smilax)
A?ustos-eylül aylar? aras?nda, beyaz?ms?-sar? renkli çiçekler açan, t?rman?c?, dikenli ve iki evcikle bir bitkidir. Yapraklar sapl? ve kisin dökülmez. Kala seklinde ve tam kenarl?d?r. Çiçekler yapraklar?n koltu?unda küçük semsiye durumunda, 5-10 çiçeklidir. Meyveleri k?rm?z?ms?, yuvarlak, 1 cm kadar çapta ve 1-3 tohumludur. Öz dikeni ad?yla bilinir.
Türkiye’de yeti?ti?i yerler: Marmara, Bat? ve Güney Anadolu.
Kullan?ld??? yerler: Kökleri tanen, ni?asta, ?ekerler ve saponin ta??r. Terletici ve kan temizleyici özelliktedir. Tohumlar?n üzerlerindeki zar, “g?c?r” ad?yla sak?zlara kat?l?r. Körpe sürgünler sebze olarak ha?land?ktan sonra yenir. Bati Anadolu’da “sircan” ad?yla tan?n?r. Terletir, kan? temizler ve cilt hastal?klar?nda faydal?d?r.
Sar?sab?r: (Aloe / Aloès / Aloe)
Kurak bölgelerde yeti?en, çok y?ll?k, Yapraklar? dikenli, bal özsulu (sukulent) bitkilerdir. Öd a?ac? olarak da bilinir. Daha çok Afrika, Suriye, Arabistan ve Güney Avrupa’da yay?l?? gösterir. Buna kar??l?k ?l?man bölgelerde, park ve bahçelerde süs bitkisi olarak yeti?tirilir. Memleketimizin Güneybat? kesiminde de Romal?lar döneminde kültürden kalm??, yabanile?mi? türü yeti?mektedir. Bitkinin yapraklar? birer rozet görünümünde, topraktan yayvan bir ?ekille ç?karak yukar? do?ru bükülürler. Çiçek durumu dik ve s?k bir salk?md?r. Çiçekleri sar? veya k?rm?z?d?r.
Türkiye’de yeti?ti?i yerler: Güneybat? Anadolu (Demre).
Kullan?ld??? yerler: Bitkinin yapraklar?ndan ç?kar?lan usare (özsu) nine, güne?te veya ?s?t?larak yo?unla?t?r?lmas?yla elde edilen bakiye, siyah parlak kütleler hâlinde kal?r. Bu madde sar? sab?r adini al?r. Antrasen türevleri ta??r. Kal?n barsala etkili bir müshildir. S?v?s?, pigment ve haserat ilâçlar? yapiminda kullanilir. Sar? sab?r, bal? bozar. Yan?klar?n sebep oldugu a?r?lar? keser. Sirke ile kar??t?r?l?p saç diplerine sürülürse dökülmelerini önler. Tavsiye edilenden fazla miktarda kullanmamal?d?r. Mesane ve rahim hastaliklarindan ?ikayet edenler hiç kullanmamal?d?r.
Sar?msak: (Knoblauch / Ail / Garlic / Tüm / Allium sativum)
Temmuz-Agustos aylari arasinda beyaz veya pembemsi renkli çiçekler açan, 20-100 cm boylarinda çok yillik otsu bir bitki. Sarimsak diye de tâbir edilir. Vatani Orta Asya’dir. Toprak altinda büyükçe bir sogani bulunur. Yapraklari uzun, yassi, bu?day yapra?? gibidir. Çiçekler, küre seklinde olup, bir ?emsiyeyi and?ran dallar ucunda toplan?r. Meyveleri siyah renkli tohumlar ta??yan bir kapsüldür. Sarmasak nâdiren tohum verir. Bunun için daha çok so?anc?klarla (di?lerle) üretilir. Sarm?sa??n so?an k?sm? beyaz?ms? renkli olup, so?anc?k veya di?lerden meydana gelir. So?anc?klar?n hepsi bir arada ve bir kabuk taraf?ndan sar?lm??t?r.
Memleketimizde beyaz ve siyah sarm?sak yeti?tirilmektedir. T?pta beyaz sarm?sak kullanilir.
Kullan?ld??? yerler: Sarm?sa??n bile?iminde sekerler, vitaminler (A,B,C), kükürtlü bir uçucu ya? ve içerisinde bol olarak alkil sülfür bulunur. Sarmisagin özel kokusu ve tad? bundan ileri gelir. Çok eski ça?lardan beri bilinmekte ve tedâvide kullan?lmaktad?r. Eskiden salg?n hastal?klarla mücâdelede çok kullan?lmaktayd?. Antiseptik, i?tah aç?c?, tansiyon dü?ürücü, solucan dü?ürücü, idrar artt?r?c?, kan temizleyici etkileri vard?r. Antiseptik etkisi, içindeki ellisinden ileri gelir. Bakteriler üzerinde üremeyi azalt?c? ve öldürücü etkisi vard?r. Eskiden harplerde antibiyotik ve antiseptik olarak çok kullan?lm??t?r. Ayrica, kansere kar?? üstün bir koruyucu, hemeroide faydal?, bron?it, ast?m, varis, siyatik ve romatizma ilâc? olan Sarm?sa??n faydalar? ve kullan?ld??? yerler çoktur.
Semizotu: (Portulak / Pourpier / Purslane / Portulaca oleraceae)
Çok yayg?n ve yabânî olarak ba? ve bahçelerde yeti?en, bir y?ll?k otsu bir bitki. Zirâî önemi pek yoktur. Semizotunun vatani Asya’d?r. Gövdeleri toprak üstünde yat?k, Yapraklari saps?z ve etli olup, çiçekler sarimsi renklidir. Meyveleri çok tohumludur. Tohumdan yeti?tirilebilir. Demir ve C vitamini bak?m?ndan zengindir.
Kullan?ld??? yerler: Ye?il yapraklar? ve körpe dallar? sebze olarak yenir. Mayho? bir tad? vard?r. Besleyici bir sebzedir. Mide ve barsak kanamalar?nda ve kanl? idrarda faydal?d?r. Kan? temizler. ?eker hastal???nda susuzlu?u giderir. Uykusuzluk, sinir ve zihin yorgunlu?unda faydal?d?r.
?erbetçi otu: (Hopfen / Houblon / Hop/ Ömerotu / Mayaotu / Humulus lupulus / Huoblon grimpant)
Temmuz-eylül aylar? aras?nda ye?ilimsi-beyaz renkli çiçekler açan, 2-5 m yüksekliginde, sar?l?c? gövdeli, iki evcikle otsu bir bitki. Bitkinin gövdeleri ince, t?rman?c?, sar?l?c? ve üzeri sert tüylerle örtülüdür. Yapraklar kar??l?kl?, uzun sapl? ve yürek seklindedir. Yapraklar?n da üst yüzeyleri sert tüylüdür. Erkek çiçekler ye?ilimsi sari renklerde ve bile?ik salk?m durumunda, di?i çiçeklerse yuvarlak kozalaklar hâlinde toplanm??lard?r. Di?i çiçeklerin etrâf?nda brakte ve brakteol denilen geni?, oval ta??y?c? yapraklar ve bunlar?n üzerinde de salg? tüyleri bulunur. Hâlen memleketimizde, Bilecik-Bursa havâlisinde bu di?i çiçek durumlar?n? elde etmek için geni? çapta ekimi sürdürülmektedir. Bira çiçe?i, Maya otu olarak da bilinir.
Türkiye’de yeti?ti?i yerler: Kuzey Anadolu, Marmara bölgesi. Ayrica Bilecik ve havâlisinde ekimi yapilir.
Kullan?ld??? yerler: Bitkinin sar?ms?-ye?il kozalak görünümündeki di?i çiçek durumlar? kullanilir. Di?i durumlar a?ustos ay?nda toplan?r ve gölgede kurutulur. Uçucu ya?lar, ac? maddeler, reçineler, mum, tanen ta??rlar. Az dozlarda i?tah aç?c?, idrar artt?r?c?, yat??t?r?c? etkilere sâhiptir. Fazla al?n?rsa bulant? ve kusma yapar. Hâlen bira îmâlinde kullan?lmaktad?r.
Sinameki: (Sennakassie / Séné / Cassia)
Afrika, Hindistan ve Arabistan’?n yari çöl ve da?l?k bölgelerinde yeti?en, 50-150 cm boylar?nda, sari renkli çiçekler açan çali tipinde a?açç?klar. Yapraklar yaprakç?k seklinde ikiye parçalanm??t?r. Sinamekinin en çok C. acutifolia ve C. angustifolia türleri bilinmekte ve kullan?lmaktad?r. C.fistulosa türü ise ceviz a?ac?na benzeyen büyük a?açlard?r. Meyveleri fasulye meyvesi gibi esmer, ye?ilimsi veya siyahimsi renklidir. ?çlerinde 6-10 kadar tohum bulunur.
Kullan?ld??? yerler: Bitkinin yaprak ve meyveleri antresin türevleri ta??r. Bundan dolay? da müshil etkilidirler. Etkileri kal?n barsak üzerinedir. Toz hâlinde 0,5-1 gr (günde 2-3 defâ) veya 5-10 gr sinameki yapra?? üç su barda?? su ile kaynat?larak iki defâ içilir. Memleketimizde çok kullanilan müshil ilâc?d?r. Kolit ve spastik kab?zl?kta kullan?lmaz.
Yalanc? sinameki (Colutea arborescens) nine de Yapraklari müshil etkiye sâhiptir. ?çimi zordur. Tohumlar? zehirlidir.
So?an: (Zwiebel / Olignon / Onion / Basaliye / Allium cepa)
Haziran-a?ustos aylar? aras?nda ye?ilimsi veya pembemsi renkli çiçekler açan, 30-100 cm boylar?nda, çok y?ll?k otsu ve so?anl? bir bitki.
Kullan?ld??? yerler: So?an çok eski ça?lardan beri yemeklere çe?ni veren bir sebzedir. Ye?il Yapraklari ve kuru yumrular? kullanilir. So?an?n içinde C vitamini bulunur ve besleyici ve i?tah aç?c? bir besindir. ?çinde bulunan kükürtlü bir madde so?ana ac?l?k verir, gözleri yakar ve ya?art?r. So?an, mikroplara karsi koyma gücünü artt?rd???ndan, bir memlekete gelenin önce biraz çi? so?an yemesi s?hhati için iyidir. So?andan sonra kereviz veya sedefotu yenirse, fena kokusu gider. So?an, birçok fayday? beraberinde getiren bir bitkidir. ?drar söktürür. ?drar tutuklu?u ve damar sertli?inde faydal?d?r. Böbreklerdeki kum ve taslar?n dü?ürülmesine yard?mc? olur. Zihin yorgunlu?unu giderir. ?ktidars?zl?kta faydal?d?r. Afrodizyak özelli?i vard?r. Öksürük söktürür, bron?lar? temizler. Akci?er hastal?klar?, ast?m nöbeti, grip ve so?uk alg?nl???nda faydal?d?r.
Sumak: (Gerbersumach / Sumac / Sumac / Somak / Rhus / Rhus coriaria / Tekri)
2-3 m boylar?nda, kisin yapraklar?n? döken, çal? tipinde a?açç?klar. Yapraklar 5-10 yaprakç?klara ayr?lm??t?r. Bunlar oval ?ekilli ve saps?z, tüylü ve kenarlar? hafif di?lidir. Çiçekler ye?ilimsi renklerde, 20-25 cm konik çiçek durumlar?nda toplanm??lard?r. Meyveleri olgunlukta esmer-k?rm?z? renkli, küre ?ekilli, tüylü ve eksi lezzetlidir. Suma??n 150 kadar türü vard?r ve birço?u zehirlidir. Yurdumuzda Derici Suma?? (Rhus coriaria) ve Boyac? Suma?? (Rhus cotnus) do?al olarak yeti?ir. Kokulu sumak (Rhus aromaticus)'un tentür halindeki idrar tutamama hastal???nda faydal?d?r.
Türkiye’de yeti?ti?i yerler: Ege, Akdeniz bölgesi, Do?u Anadolu.
Kullan?ld??? yerler: Yapraklari tanen, ?ekerler ve sar? renkli boya maddeleri ta??rlar. Kab?z edici, kan kesici, antiseptik etkili olup, ayr?ca yünlü kuma?lar?n boyanmas?nda kullanilir. Bo?az ve di? etleri hastaliklarinda da gargara hâlinde kullanilir. Sumak meyveleri de tanen, uçucu ya? ve organik asitler ihtivâ eder. Baharat olarak çok kullanilir.
Susam:
Kullan?ld??? yerler: Susam ya??, safra taslar?n?n dü?ürülmesinde faydal?d?r. Karaci?er hastaliklarinda kullanilir. Kab?zl??? giderir. Afrodizyak özelli?i vard?r. Nefes darl??? ve bron?itte faydal?d?r.
Taflan: (Kirschlorbeer / Laurier-Cerise / Cherry laure / Gürcü kiraz? / Hine kiraz? / Prunus laurocerasus / Mongo / Monguer)
Nisan-may?s aylar?nda küçük ve beyaz renkli çiçek açan, rutûbetli ve gölgeli yerlerde yeti?en 2-6 m yüksekliginde yaprak dökmeyen a?açlar. Yapraklar çok k?sa sapl?, derimsi, tüysüz ve oval ?ekillidir. Çiçekler 30-35 tânesi bir arada olup, gruplar te?kil ederler. Meyveleri 1 cm çap?nda kiraz görünü?ünde parlak, koyu k?rm?z? veya olgunlukta siyah renktedir. Avrupa’ya ?stanbul’dan yay?lm?? olup, süs bitkisi olarak yer yeti?tirilmektedir. Lâz kiraz?, Gürcü kiraz? ve Karayemi? olarak da bilinir.
Türkiye’de yeti?ti?i yerler: Kuzey Anadolu.
Kullan?ld??? yerler: Bitkinin Yapraklari siyah hidrik asit veren bir glikozit ta??mas? sebebiyle zehirlidir. Bu yüzden yapraklar?n?n baharat olarak kullan?lmas? tehlikelidir. Fakat yapraklardan elde edilen taflan suyu öksürük dindirici olarak kullanilir. Tâze meyveleriyse meyve olarak yenilmektedir. Kurutulmu? meyvelerinin tohumlar?ysa ?eker hastal???na kars? kullanilir. Tâze meyveleri ta? dü?ürücü olarak da kullan?lmaktad?r.
Tatula: (Weichhaariger / Stechapfel / Liseron de Provence / Downy thorn-apple / Boru çiçe?i / ?eytan elmas? / E?ek h?yar? / Dikenli elma / Stramoine / Datura)
20-100 cm yüksekli?inde, dik gövdeli, bir senelik otsu, zehirli bir bitki. Tatula, ?eytan elmas? olarak da bilinir. Yapraklar sapl?, büyük, oval, kenarlar? tam, az girintili veya sivri lopludur. Çiçekler beyaz ve büyüktür. Çanak yaprak uzunsu bir tüp seklinde, tepede 5 lopludur. Taç yapraklar uzun bir huri ?eklindedir. Meyveler 3-4 cm boyunda, üzeri dikenli, 4 yar?kl? olup çok tohumludur. Dünya üzerinde tespit edilmi? 10 kadar boruçiçe?i türünden yaln?z iki tanesi memleketimizde bulunmaktad?r. Batura stramonium ve D. metel. Organik madde bak?m?ndan zengin bos tarlalar, harabeler, hendek ve yol kenarlar?nda bulunur. Nadiren çiçekleri için bahçelerde yeti?tirilmektedir.
Kullan?ld??? yerler: Halen tedavide D. stranonium ve D. metel türlerinin Yapraklari, çiçekleri ve tohumlar? kullan?lmaktad?r. Yapraklar azami büyüklüklerini ald?kça alt taraftan ba?lanarak toplan?r. Gölgelik ve havadar bir yerde kurutulur. Tohumlu meyveleri olgunla?t??? zaman toplan?r ve kurutulur. Tatula türlerinde hiyosiyamin ve az miktarda atropin ve skopolamin isimli alkaloitler bulunmaktadir. Iyi bir uyusturucu, antispazmodik (kramp çözücü), antiasmatik (nefes darl???na kar??) tir. Yapraklardan ve baz? çiçeklerden haz?rlanan sigaralar nefes darl???na kar?? içilir. Ya?l? merhemi mevzii a?r?lara kar?? haricen çok kullan?l?r. Zehirli bir bitki oldu?u için hekim tavsiyesi olmadan kullan?lmamal?d?r.
Tarç?n: (Dar-i Çin / Cinnamomum / Cinnamon / Cannelier)
Kullan?ld??? yerler: Ruhi s?k?nt?lar? giderir. Kalbi kuvvetlendirir. So?uk alg?nl??? ve nezlede faydal?d?r. ??tah açar. Kad?nlardaki beyaz ak?nt?y? keser. Afrodizyak özelli?i vard?r.
Tav?ankula??:(Europaisches / Alpenveilchen / Cyclamen / Sowbread / Domuz turpu / Topalak / Akdiken / Yer somunu / Siklamen)
Kis sonu veya ilkbaharda çiçek açan, 5-15 cm yüksekliginde toprak alt?nda yumrular? bulunan çok y?ll?k ot. Topalak ve yer somunu olarak da bilinir. Toprak alt?nda 1.5-5 cm çap?nda, yan ve alt k?s?mlar?ndan kökler ç?kan, bas?k küre ?ekilli ve az tüylü bir yumrusu vard?r. Yapraklar?n hepsi dipte, uzun sapl?, dâireye yak?n böbrek biçiminde, üst yüzü ye?illi-beyazl?, alt kismi k?rm?z? veya morumsu renklidir. Çiçekler tek baslar?na, hafif kokulu, pembe veya pembemsi mor renklidir. Taç yapraklar? tersine dönmü? 5 parçal? tüp ?eklinde, parçalar geni?-oval ?ekilli, dip k?s?mlar? lekeli. Tohumlar çok adette esmer renklidir. Memleketimizde 35 kadar türü vard?r.
Kullan?ld??? yerler: Bitkinin kullanilan k?sm? toprak alt? k?sm?d?r. Yumrularda zamk, pektin, ?eker ve Saponin karakterli glikozit vard?r. Yumrular?n?n suyla kaynat?l?p süzülmesiyle elde edilen sulu k?s?m bilhassa tütün fidelerine âr?z olan solucanlarla mücâdelede kullan?l?r. Bu suyla fidelerin sulanmas?ndan hemen sonra solucanlar topra??n üstüne ç?kar. Toplanarak yok edilir. Halk aras?nda müshil ve kurt dü?ürücü olarak kullan?l?r. Ayba?? kan? sökmeye yard?m eder.
Tere: (Gartenkresse / Cresson / Garden cress / Lepidum sativum)
20-50 cm boylar?nda, beyaz veya morumsu renkli çiçekler açan, bir y?ll?k otsu bitkiler. Meyvelerinin tek tohumlu olmas?yla su teresinden ayr?l?r. Yabânî olarak bulunmakla berâber, kültürü de yap?lmaktad?r. Kerteme olarak da bilinir.
Su teresi (Nasturtium officinale): Beyaz çiçekli, parçal? yaprakl?, çok y?ll?k otsu bir bitki. Su kenarlar?nda yeti?ir. Özel bir kokusu ve bat?c? bir lezzeti vard?r. Kardamot ad?yla da bilinir.
Kullan?ld??? yerler: Yapraklari yak?c? lezzetli, uçucu ya? ta??r. Kükürtlü glikozitler, A, C ve D vitaminleriyle uçucu ya? ta??r. Kuvvet verici, vitamin noksanl?klar?na kars? ve i?tah aç?c? olarak kullanilir. Afrodizyak (Cinsel istekleri art?r?c?) özelli?i vard?r. Hastal?klar? kars? direnci art?r?r. Sigaran?n zararlar?n? azalt?r. Suyu, saç dökülmesi ve kepeklenmeyi önler.
Turp: (Rettich / Radieschen / Radis / Radish / Hilb / Raphanus / Raphanus sativus)
Sari çiçekli, kültürü yap?lan bir y?ll?k bitkiler. Birçok çe?itleri kökü veya tohumu için yeti?tirilir. Salata olarak yenen bir sebzedir.Bitkinin yenen kismi da etli olan kaz?k kökleridir.
Kullan?ld??? yerler: Tohumlar? % 35-50 ya? ta??r. Uyar?c?, i?tah aç?c?, safra söktürücü ve mikroplar?n üremesini önleyici özelliklere sâhiptir. Eski târihlerde salg?n hastal?klara kars? önleyici olarak turp verildi?i bilinmektedir. Kaz?k kökleri sebze olarak yenir.
Memleketimizde birçok turp çe?idi yeti?tirilmektedir.
Karaturp (Raphanus sativus var. niger): Kökleri yumruk büyüklü?ünde, üzeri siyah?ms? kabuklu, içi beyaz renklidir. Hardal esans? ve C vitamini ihtivâ eder. Kökleri salata olarak yenir. ??tah aç?c?, idrar ve safra söktürücü etkileri vard?r.
K?rm?z?turp (Raphanus sativus var. radicula): Bu çe?idin kökleri ceviz büyüklü?ünde üzeri parlak k?rm?z? renklidir. Hardal esans?, C vitamini ta??r. Salata olarak yenir. Kuvvet verici, i?tah aç?c? ve balgam söktürücüdür.
Yabanî turp (Raphanus raphanistrum): 20-50 cm boylar?nda, sar? çiçekli, Anadolu’da yabânî olarak yeti?en, tüylü ve otsu bir bitkidir. Kökü ve yapraklari hardal esans? ta??r. ??tah aç?c?d?r.
Turunç: (Bigarade / Bigaradier / Bitter orange)
1-6 m boylar?nda, k???n yapraklar?n? dökmeyen, beyaz renkli çiçekler açan a?açlar. Yapraklar sapl?, derimsi, sivri uçlu, üst yüzü parlak alt yüzü mat ye?il renklidir. Yaprak saplar? kanatl?d?r. Çiçekler tek veya birkaç? bir arada toplanm?? olup, çiçek durumlar? te?kil ederler. Meyveleri küre seklinde, sar?ms? veya hafif ye?ilimsi renklerde, 7-15 dilimlidir. Dilimler ek?i, ac?ms?d?r.
Türkiye’de yeti?ti?i yerler: Akdeniz bölgesi.
Kullan?ld??? yerler: Bitkinin çiçekleri uçucu ya? ihtivâ eder. Turunç esans? elde edilir. Kabuklar? da uçucu ya?, vitamin C, pektin, ac? maddeler ihtivâ eder. ??tah aç?c?, lezzet ve koku verici ve safra söktürücü olarak kullan?l?r. Ayn? zamanda kabuklar?n beyaz renkli olan albedo k?sm? ç?kar?ld?ktan sonra reçel yap?m?nda da kullan?l?r.
----------------------------------------------------------------------------
SAYFA 09
Üvez: (Spierling / Sperberbaum / Cormier / Sorber domestique / Service-tree / Sorbus domestica)
5-10 m yüksekli?inde, May?s-Haziran ay?nda beyaz renkli çiçekler açan ve kisin yapra??n? döken a?açlar. Yapraklar? 7-11 çift yaprakç??a parçalanm??lard?r. Meyveleri 10-20 mm çap?nda, küre veya armut seklinde, ye?ilimsi sar? veya k?rm?z?ms?-esmer renkli olup, buruk lezzettedir. Türkiye’de 11 kadar üvez türü bulunur. Sarbus aucuparia türü ku? üvezi olarak bilinir ve Kuzey Anadolu’da yayg?nd?r. Sorbus domestica türü (üvez) Karadeniz bölgesinde tabiî olarak yay?l?? gösterdi?i gibi meyveleri için birçok bölgede yeti?tirilir.
Türkiye’de yeti?ti?i yerler: Marmara ve Karadeniz bölgesi.
Kullan?ld??? yerler: Meyveleri parasorbinik asit, malik asit, sekerler (sorbos) sorbitanik asit, pectin karotensid ve vitamin C ihtivâ eder. Özellikle bir seker olan sorbos ?eker hastalar? rejimi için iyi bir tatland?r?c?d?r. Meyveleri ve Yapraklari kab?z edicidir. Yine meyveleri idrar söktürücü, kad?nlarda âdetleri kolayla?t?r?c? etkilere sâhiptir. Meyveler C vitaminince zengindir. Onlardan ?urup ve ekstraktlar? haz?rlan?r. Yapraklar?n?n % 5’lik çay? ?eker hastal???na kars? kan ?ekerini dü?ürücü olarak kullan?lmaktad?r. Zarars?zd?r.
Uyuz otu: (Skabiose / Scabieuse / Scabious / Scabiosa / Scabiosa maritima)
Haziran-ekim aylar? aras?nda, eflâtun, mavimsi veya beyaz renkli çiçekler açan, 50-100 cm boylar?nda, dallanm??, bir veya çok y?ll?k otsu bitki. Çiçekler, sivri uçlu m?zrak seklinde yaprakç?klarla örtülü, yar?m küre ?eklinde bir arada toplanarak, ba?ç?k seklinde çiçek durumlar? meydana getirirler.
Türkiye’de yeti?ti?i yerler: Marmara bölgesi.
Kullan?ld??? yerler: Süs bitkisi olarak da yeti?tirilmektedir. T?pta kan temizleyici, terletici, yara iyi edici olarak kullan?l?r.
Üzerlik otu: (Syrische / Steppenraute / Hermale / Harmel / Harmal / Peganum harmala / Nazarotu / Peganum / African rue)
May?s-A?ustos aylar? aras?nda ye?ilimsi-beyaz renkli çiçekler açan, 30-50 cm boyunda, çok y?ll?k otsu bir step bitkisi. Daha çok kumluk ve tasl?k yerlerde, mezarl?klarda görülür. Gövdeleri yat?k ve otsudur. Yapraklar çok parçal?d?r. Çiçekler uzun sapl? ve tek bulunur. Meyveleri çok tohumlu, toparlak ?ekilde bir kapsüldür. Tohumlar? k?rm?z?ms? kahverengidir.
Türkiye’de yeti?ti?i yerler: Orta Anadolu.
Kullan?ld??? yerler: Ço?unlukla tohumlar? kullan?l?r. Tohumlar?nda hamin, harmalin, peganin gibi alkaloitler vard?r. Kurt dü?ürücü ve narkotiktir. Halk aras?nda ezama, basura kar?? ve tütsü olarak kullan?l?r.
Vanilya: (Vanilya planofolia / Vanilla plant / Vanillier)
Kullan?ld??? yerler:Vücudu kuvvetlendirir. Ate?i dü?ürür. Sinir bozuklu?unu giderir. Hazm? kolayla?t?r?r. Bron?lar? temizler ve öksürük söktürür. Ruhi bunal?m? dindirir.
Vi?ne: (Sauerkirschbaum / Griottier / Morello cherry / Eksi kiraz / Prunus cerasus / Sour cherriy)
Nisan-May?s aylar? aras?nda beyaz renkli çiçekler açan, 2-10 m yüksekliginde a?açlar. Gövdeleri koyu gri renkli ve dallar a?a?? do?ru sark?kt?r. Yapraklar k?sa sapl?, tüysüz, parlak ye?il, kenarlar? di?li, ucu sivridir. Çiçekler yapraklardan önce açar ve k?sa sürgünlerin ucunda, ?emsiyemsi çiçek durumlar? te?kil ederler. Çiçek saplar? uzun, çiçek tablas? çanak seklindedir. Meyve olgunlukta tek tohum ihtivâ eden, küre seklinde koyu k?rm?z? renkli, ek?i lezzetli bir trupa tipidir. Vatan? Anadolu ve Balkanlard?r.
Kullan?ld??? yerler: Meyvelerinde sekerler, elma ve limon asidi, vitamin A ve C, meyve saplar? ve gövde kabu?unda tanen ve potasyum tuzlar? vard?r. Vi?ne a?ac? kabuklar? kab?z edici ve ate? dü?ürücü etkiye sâhiptir. Meyve saplar? ise idrar söktürücü olarak kullan?l?r. Meyveleri tâze olarak yenebildi?i gibi, ?erbet, ?urup ve reçel imâlinde de kullanilir.
Yaban mersini: (Ay? üzümü / Keçiyemi?i / Vaccinum mytillus / Cranberry / Airelle)
Fundagiller familyas?ndan, 20 - 50 cm boyunda, çok dall?, odunsu bir bitkidir. Karadeniz bölgesinin da?lar?nda çokça bulunur. Meyvelerinde organik asitler, sekerler, pektin, tanen ve mirtilin denilen bir boya maddesi ile, A ve C vitaminleri vard?r. Yapraklari ve meyveleri kullanilir.
Kullan?ld??? yerler: Yapraklar? ?eker hastal???nda faydal?d?r. Meyvesi dizanteriye etkilidir. ?shali keser.
Yaban yasemini: (Bittersüss / Douce-amère / Bitter-sweet / Sofur / Solanum dulcamara / Bittersweet / Douceamere)
Haziran-Eylül aylar? aras?nda mor renkli çiçekler açan, 1-2 m yüksekli?inde, sar?l?c?, otsu bitkiler. Yapraklar sapl?, alt yapraklar?n?n tabanlar? kalp seklinde, üst yapraklar ise üç parçal?d?r. Çiçekler, dallar?n ucunda, uzun sapl? ve sark?k bile?ik salk?m durumunda toplanm??lard?r. Olgun çiçeklerin taç yapraklar? geriye dönüktür. Erkek organlar? (stamenler) çiçe?in ortas?nda sar? renkli bir konik durum yaparlar. Meyveleri sarimsi k?rm?z? renklidir. Bitki rutubetli, nemli ve gölgelik yerlerde, dere kenarlar?nda ve çitlerde yeti?ir.
Türkiye’de yeti?ti?i yerler: Daha çok Kuzey Anadolu’da olmak üzere Anadolu’da yayg?nd?r.
Kullan?ld??? yerler: Bitki, glikol-alkaloitler ta??r. Yüksek dozlarda zehirlidir. A?r? kesici, deri hastaliklarinda kan temizleyici, uyutucu, idrar artt?r?c? ve müshil etkilere sahiptir. % 1-3’lük çay? günde bir iki bardak içilebilir.
Yak? otu:(Weidenröschen / Epilobe / Rose-bay /Meragülü / Epilobium / Willow herb)
Nemli yerlerde yeti?en, pembe veya k?rm?z? renkli çiçekler açan bir veya iki y?ll?k otsu bir bitki. Çiçe?in taç ve çanak Yapraklar? dört parçal?d?r. Tohumlar?n tepesinde tüylerden meydana gelen bir kisim vard?r. Memleketimizde 21 türü bulunmaktad?r.
Kullan?ld??? yerler: Bitki, ?eker, tanen, ya? ve müsilajlar ta??r. Bitkinin kökleri kab?z edici ve yumu?at?c? olarak gargara hâlinde kullanilir. Yapraklari yaralar?n üzerine konulursa, ?i?kinlik ve iltihaplar? da??t?r. Çay olarak da içilir. Vücuda biriken zehirli maddelerin at?lmas?n? sa?lar.
Yasemin: (Jasmin / Jasmin / Jasmine/ Yasemen / Jasminum)
Beyaz renkli ve kuvvetli kokulu çiçekleri olan t?rman?c? bir bitki. Vatan? Himalayalar’d?r. Akdeniz bölgesi ikliminde kolayca yeti?ti?inden süs bitkisi olarak yeti?tirilmektedir. Bitkinin yapraklar? kar??l?kl? ve 5-9 yaprakç?kl?d?r.
Türkiye’de yeti?ti?i yerler: Güney Anadolu bölgesinde.
Kullan?ld??? yerler: Çiçekleri uçucu ya? ta??r. Uçucu ya? parfümeri sanayicinde kullanilir. Çiçeklerinden hazirlanan çay (% 5’lik) gö?üs yumu?at?c? ve sinirleri yat??t?r?c? olarak kullanilir. Yaseminin dallar?ndan a??zl?klar yapilir. ?talyan yasemini, sari yasemin veya yaban yasemini (Anadolu’da kurt dü?ürücü olarak kullanilan sari çiçekli çali tipindeki bitkiler), Arap yasemini, Hind yasemini gibi çe?itleri vard?r.
Yav?an otu: (Avrupa çay? / Veronica / Water pumpernel / Veronique)
Sircagiller familyas?ndan, çiçekleri mavi ve beyaz bir renkte olan bir bitkidir. Yuvarlak sapl?d?r. Duvar çatlaklar?nda yeti?ir. Taze iken kokusuzdur. Kuruduktan sonra güzel kokar.
Kullan?ld??? yerler: Hazm? kolayla?t?r?r. Ba? ve kulunç a?r?lar?n? keser. Çay gibi içilir.
Yenibahar: (Pimenta officinalis / Pimenta / Piment des Anglais)
Kullan?ld??? yerler: Damar sertli?ini önler. Hazm? kolayla?t?r?r. Mide ve barsak gazlar?n? giderir. Unutkanl??? önler. Vücudun direncini art?r?r.
Yer elmas?: (Topinambur / Erdschocke / Topinambour / Hélianthe tubéreux / Jerusalem artichoke / Canada potato)
Toprak alt?nda patates gibi yumrular? olan bir sebze bitkisi. Vatan? Kuzey Amerika olmakla berâber Avrupa ve Türkiye’de sebze olarak yeti?tirilir.
Kullan?ld??? yerler: Besin maddesi olarak inilin ihtivâ eder. Besin de?eri patatese yak?nd?r. Karbonhidrat miktar?n?n dü?ük olmas? sebebiyle seker hastalar?n?n kullanabilece?i iyi bir besin kayna??d?r. Süt artt?r?c? ve safra söktürücü etkisi de vard?r. Ha?lanarak sebze olarak yenir. Bol idrar söktürür. Kab?zl??? giderir. Anne sütünü art?r?r.
Y?lan yast???: (Dana aya?? / E?ek kula?? / Dracunculus vulgaris / Green dragon)
Yapraklari büyük ve koyu k?rm?z? olan, mide buland?r?c? bir koku salan, büyük yumrulu bir bitkidir. ?stanbul çevresinde, Ege ve Akdeniz bölgesinde yeti?ir.
Kullan?ld??? yerler: Ate?i dü?ürür. Terletir, vücuda rahatl?k verir. Sinirleri uyar?r.
Yonca: (Luzerne / Luzerne / Lucerne alfalfa / Medick/ Medicago / Luzerne trefle)
Yapraklari üç parça olan otsu bitkiler. Meyveleri küçük fasulye gibidir veya helezon ?eklinde k?vr?kt?r. Gerek t?rf?l (Torijolium) türleri gerek Yonca (Medicago) türleri genel olarak yonca ad?yla bilinir. Yoncan?n hayvan yemi bak?m?ndan önemi oldukça büyüktür. Bu maksatla memleketimizin ço?u yerinde ekimi yap?lmaktad?r. T?bbî olan türü kokulu yonca (Melilotus officinalis) olarak bilinir. Bu tür haziran-eylül aylar? aras?nda güzel kokulu, sar? renkli, küçük çiçekler açan 25-100 cm boylar?nda tarla ve yol kenarlar?nda rastlanan otsu bitkilerdir. Çiçekleri dallar?n ucunda, uzunca ve dik salk?mlar te?kil ederler.
Kullan?ld??? yerler: Kokulu yonca yumu?at?c? olarak, romatizma a?r?lar?n? teskin edici ve kab?z edicidir.
Su yoncas? (Menyanthes trifoliata): Avrupa ve Kuzey Asya’da yeti?en çok y?ll?k otsu bir su bitkisidir. Memleketimizde Kuzeydo?u Anadolu bölgesinde görülür. Rizomlar? kal?n, silindirik ve sürünücü, Yapraklari uzun sapl? üç parçal?d?r. Çiçekler pembemsi beyaz renklidir. Bitki glikozit ta??r.
Kullan?ld??? yerler: Yaprak ve kökleri i?tah aç?c?, kuvvet verici ve ate? dü?ürücü olup yüksek dozlar? zararl?d?r.
Yosun: (Moss / Mousse)
Çiçeksiz bitkilerin, sular?n yüzünde veya diplerinde bulunan bir ?ubesidir.
Kullan?ld??? yerler: Ha?lamas? barsak kurtlar?n? dokur. Saçlar y?kan?rsa kuvvetlendirir.
Zencefil: (Zencebil / Zingiber / Ginger / Gingembre)
Kullan?ld??? yerler: ??tah açar. Barsak gaz? söktürür. Kusmay? önler. ?shali keser. Bedeni ve zihni gücü art?r?r.
Zerdeçal: (Gelbwurzel / Kurkuma / Curcuma / Turmeric / Zerdeçöp / Hindsafrani / Curcuma longa)
Sari çiçekli, büyük yaprakl?, rizomlu çok y?ll?k otsu bir bitki. Vatani Hindistan olmakla berâber ço?u tropik bölgelerde yeti?ir. Bitkinin toprak alt?ndaki ana Rizomlari yumurta veya armut seklindedir. Yan Rizomlari ise parmak seklindedir. Rizomlari üst yüzü sar?ms?, iç yüzü ise sar? renklidir. Tad? ac?ms?d?r.
Kullan?ld??? yerler: Bile?iminde uçucu ya?lar, reçine ve kurkumin ad?nda sar? renkli boya maddesi vard?r. Tedâvide mîdevî ve gaz söktürücü etkiye sâhiptir.
--------------------------------------------------------------------------------------------
SAYFA 10
Gelincik: (Klatschmon / Coquelicot / Corn poppy / Corn rose / Papaver rhaeas / Poppy / Coquelicot)
May?s-a?ustos aylar? aras?nda, k?rm?z? renkli çiçekler açan, 20-30 cm boyunda bir veya bazen çok senelik otsu ve beyaz sütlü bir bitki. Bu?day tarlalar?nda, ekilmemi? yerlerde çok rastlan?r. Gövdeleri dik ve tüylüdür. Çiçekler dallar?n uçlar?nda bulunur. Çanak yapraklar? çiçek açma esnâs?nda dökülür. Çiçekleri de çabuk dökülür. Meyveleri sarimsi esmer renkli olup, deliklidir ve bu deliklerden tohumlar saç?l?r.
Türkiye’de yeti?ti?i yerler: Hemen her yerde yeti?mektedir.
Kullan?ld??? yerler: Kullan?lan k?s?mlar? çiçekleridir. Çiçekler güne?te ve mümkün oldu?u kadar çabuk kurutulur. Bile?iminde zamk, seker, müsilaj ve çok az miktarda alkaloit bulunur. Hafif yumu?at?c? ve uyu?turucu bir tesiri vard?r. Öksürük ve nezle gibi hastal?klarda yumu?at?c? olarak ?urup hâlinde verilir. Uykusuzlu?u giderir. Yan?klar? iyile?tirir. Çiçekleri su içinde ?i?elerde güne?te bekletilerek ?erbeti ç?kar?l?r. ?çine limon tuzu konursa rengi çabuk ve daha güzel ç?kar. Yaz?n ?erbet olarak içilir.
Gözlükotu: (Göz otu / Euphraia rostkovina )
K?rlarda kendili?inden yeti?en bir çesit bitkidir. Çiçekleri, ufak, beyaz?mt?rak mavi ve k?rm?z? benekli olup, yapraklar?n?n ortas?ndad?r. Çiçekleri yaz aylarinda toplanip kurutulur.
Kullan?ld??? yerler: Göz nezlesi ve göz iltihaplar?nda kullanilir. Mide ve barsak gazlar?na faydal?d?r.
Greyfurt: (Papmelmuse / Grapfefruit / Pamplemousse / Grapefruit, shaddock / Alt?ntop / K?zmemesi / Citrus grandis / Citrus decumana / Citrus aurantium)
Vatani Çin ve Hindistan olan, fakat bugün birçok çesit ve kültür formlar?yla bütün subtropikal memleketlerde yeti?tirilen, yaprak dökmeyen, uçucu ya? ta??yan küçük a?açlar. Yapraklar? derimsidir.Çiçekler, beyaz?ms? renkli, meyveleri büyük, toparlak yass?, aç?k sari renkli, ince kabuklu, bol usârelidir.Meyvelerinin çekirdekli ve çekirdeksiz cinsleri bulunur. Meyve dilimlerinin kabuklar? soyulunca ac?l?k kalmaz, rahatl?kla yenebilir.K?zmemesi veya alt?ntop gibi isimlerle de tan?n?r.
Türkiye’de yeti?ti?i yerler: Güney, Güneybat?, Kuzeydo?u Anadolu’da yeti?tirilir.
Kullan?ld??? yerler: C vitamini bak?m?ndan zengindir. Meyve kabuklar?ndan marmelat yapilir. Karaci?erin normal çal??mas?n? sa?lar. Hazm? kolayla?t?r?r. Vücuda biriken suyu ve zehirli at?klar? atar. Kani temizler. Bedeni ve zihni yorgunluklar? giderir. Akci?er ve gö?üs hastal?klar?nda faydal?d?r
Gül: (Rosa / Damaszener Rose / Hundsrose / Rose / Damask rose / Dorgrose herbrose / Rosaceae / Rosier)
May?s-haziran aylar? aras?nda, pembe, beyaz?ms?, sari, k?rm?z? renkli çiçekler açan, güzel kokulu çok senelik, çal?ms? ve dikenli bir bitki.
Isparta gülü (Rosa damascena): Çok eski bir kültür bitkisi oldu?u için men?ei belli de?ildir. Halen Isparta çevresinde bol miktarda yeti?tirilmektedir.Isparta veya ya? gülü, Isparta çevresinde, 1,5-2 m aral?kla s?ralar hâlinde ekilmektedir. Üretilmesi çelikle yapilir. Çelikler de kas?m ve aral?k aylarinda ekilir. Ürün ikinci y?ldan îtibâren al?nmaya baslar. Üçüncü ve dördüncü yaslarda verim en fazlad?r. Daha sonra bu yasl? güller kesilerek gençle?tirme yoluna gidilir. Gül bahçelerinden gençle?tirme sûretiyle 15-20 sene faydalan?labilir.
Yabânî gül (Rosa canina): Memleketimizde oldukça yayg?n bir gül çe?ididir. 2-3 m yüksekliginde, pembe veya beyaz çiçekli bir a?açç?kt?r. Meyveleri parlak k?rm?z? renktedir. Bu gülün olgun meyvelerini saran, ba?lang?çta gizi dar bir bardak seklinde olan çiçek ekseni, çiçek tablas? olgunla??nca etlenip, k?rm?z? bir renk al?r. Bu meyvelere “ku?burnu” adi verilir. Bile?iminde tanen, pektin, vitamin C, sekerler ve organik asitler vard?r. Kab?z edici, idrar söktürücü olarak, böbrek ve safra taslar?na kars?, C vitamini yönünden zengin oldu?u için de bâz? bölgelerde marmelât yapiminda kullanilir.
Türkiye’de yeti?ti?i yerler: Anadolu ve Trakya.
Kullan?lan k?s?mlar?: Gülün kullan?lan k?s?mlar? çiçe?i, çiçeklerinden elde edilen gülya?? ve gülsuyudur. Çiçekler sabah?n erken saatlerinden güne? dogmadan toplanip gölgede kurutulur. Su buhar? ile distilasyona tâbi tutulur. Elde edilen k?smin üst taraf?nda gül ya?? toplan?r. Alttaki sulu ki?im ise gül suyunu te?kil eder. Genellikle 3000-3500 kg çiçekten, 1 kg gülya??, 500 kg gül suyu elde edilmektedir.
Kullan?ld??? yerler: Gül çiçe?inin taç yapraklar?nda uçucu ya?, tanen, galilik asit, kuarsitrin, siyanin, seker ve mum vard?r. Gülya?? t?bbî bir tesire sahibe olmamakla berâber, bilhassa parfümeri ve kozmetik sanayicinde bâz? pomatlar ile galenim preparatlarin kokusunu de?i?tirmede çok kullanilir. Antiseptik (mikrop öldürücü) etkisi vard?r. Bo?az ve bademcik iltihaplar?n? giderir. Göz kanlanmalar? ve göz nezlesinde etkilidir. Dâhilen ise hafif müshil etkilidir. Gülsuyu, gül reçelleri halk aras?nda yayg?n olarak kullanilir.
Gülhatmi: (Althaea rosa / Hubbaze)
Ebegümecigillerden, yapraklar? geni? ve yuvarlak, çiçekleri büyük ve türlü renklerde olan bir süs bitkisidir.
Kullan?ld??? yerler: Balgam söktürür. Vücuda rahatl?k verir. Nezle ve öksürükten kaynaklanan ?ikayetleri giderir. Bo?az, bademcik ve di? eti iltihaplar?nda kullanilir. Barsak iltihaplar?nda etkilidir.
Günlük: (Buhur / Boswellia / Styrax / Frankincense / Encens /)
Tropik bölgelerde yetisen "S??ala (Amber) A?ac?”ndan elde edilen ya?d?r. S??ala ya??n?n mart ay?ndan itibaren sekiz ay süre ile üretimi yap?lmaktad?r. Bu ya? a?ac?n salg? hücrelerinde meydana gelir. Salg? hücreleri bitkide tabii olarak fakat az miktarda bulunmaktad?r. A?açlarda yaralama sonucu balsam meydana gelir ve bu yaralama s?ras?nda salg? hücrelerinin say?s? da artar. Yaralama kepçe gibi b?çaklarla yap?lmaktad?r. Yara yeri 15-20 günde bir derinle?tirilmektedir. 3-4 yaralamadan sonra balsam te?ekkül eder. A?ac?n kabuk k?smi, odun k?sm?na kadar s?yr?lmak suretiyle balsam toplan?r. Bir kazanda yar?m ile bir saat kaynat?l?r. Böylece kabuklardan ayr?lan balsam, dibe çöker, kabuklar suyun üzerinde kal?r. Bu kabuklar yabalarla al?narak bir preste s?k?l?r ve akan balsam ile su havuzlarda toplan?r. Bir süre dinlendirilince, balsam?n bir k?sm? dipte, bir k?sm? suyun üstünde olmak üzere toplanarak sudan ayr?l?r. Kazan?n dibinde kalan balsam ile havuzlarda biriken balsam birle?tirilir. Kalan yongalar kurutulduktan sonra “buhur” veya “günlük” adi alt?nda sat?lmaktad?r.
Kullan?ld??? yerler: Nefes darl???n? giderir. Tütsü olarak kullanilir. Kozmetikte de aranan bir maddedir.
Güvercin kökü: (Jatrorrhiza palmata / Racine de colombo)
"Jatrorrhiza palmata" Adl? bitkinin köküdür. Terkibinde "kolombin" ve "Barberin" denilen maddeler vard?r. Tad? ac?d?r.
Kullan?ld??? yerler: ?shali keser. ??tah? açar. Mideyi kuvvetlendirir. Fazla kullan?ld??? takdirde, mide ve barsaklara zarar verir.
Güveyfeneri: (Gelinfeneri / Fenerçiçegi / Gelinotu / Askelmasi / K?s kiraz? / Physalis alkakengi / Winter cherry / Lanterne)
Patl?cangillerden, kireçli topraklarda yeti?enbir çesit bitkidir. Çiçekleri pembe-beyaz renklerdedir. Yemi?leri kiraz ye da küçük domateslere benzer. C vitamini içerir. Lezzeti ac?mt?rakt?r. Meyveleri Eylül-Ekim aylar?nda toplan?p kurutulur.
Kullan?ld??? yerler: Idrar ve ter söktürür. Kar?nda toplanan suyu bo?alt?r. Böbrek taslar?n?n dü?ürülmesine yard?mc? olur. Sar?l?kta da faydal?d?r.
Güzelavratotu: (Belladon / Atropa belladonna / Deadly nightshade)
Patl?cangillerden, kireçli topraklarda yetisen 180 cm kadar boyunda birkaç sene yasayan naho? kokulu bir bitkidir. Meyveleri kiraz gibi yuvarlak ve siyah renktedir. Çiçekleri boru seklinde, koyu k?rm?z?ms? veya sar?mt?rakt?r. Terkibinde bir çesit zehir olan "Atropin" vard?r. Sadece t?bbi maksatla kullanilir. Bir hekim tavsiyesi olmadan kesinlikle kullan?lmamal?d?r.
Kullan?ld??? yerler: A?r? kesici ilaç yapiminda kullanilir. Ayrica, mide, barsak, ast?m, kalp, sinir ve beyin hastal?klar?n?n tedavisi için yap?lan ilaçlarda da kullan?lmaktad?r.
Hardal:
Kullan?ld??? yerler: Siyah hardal tohumundan t?pta, bron?it ve zatürreeden kaynaklanan ?ikayetleri gidermek için haricen kullan?lan ilaçlar yapilir. Sofra hardal? ise hazm? kolayla?t?r?p, kab?z olmay? önler.
Ha?ha?: (Schlafmohn / Poppy / Papaver / Papaveraceae / Papaver somniferum glabrum / Oplum poppy)
Yüzy?llardan beri ekilmekte olan bir kültür bitkisidir. Ha?ha? ziraat?n?n ilk defa nerede ba?lam?? oldu?u kesin olarak belli de?ildir. Bâz? yazarlara göre Akdeniz havzas?, Anadolu ve Mezopotamya’d?r. Türklerin eski anayurtlar? olan Orta Asya’da ha?ha? ziraat?n? yapmakta olduklar? ve göçler ile bu kültürü etrafa yayd?klar? dü?ünülmektedir. Etiler zaman?nda Anadolu’da ha?ha? ekimi yap?ld??? arkeolojik kaz?larla ortaya ç?km??t?r. Anadolu birçok co?rafik ve ekolojik ha?ha? gruplar?n?n topland??? bir yerdir. Bu sebeple Anadolu’da çok çe?itli ha?ha? gruplar?na rastlan?r. Memleketimizde yeti?tirilen ha?ha? iki alt türe ayr?lmaktad?r:
1) Papa ver somniferum alt tür anatolicum (Körha?ha?): Bitki 50-120 cm boyunda, az veya orta dall?, kapsülleri büyük (5 cm çapl?), kal?n kabuklu, konik, yuvarlak, olgunla??nca delikleri aç?lmayan türdür.
Bu alt türün de beyaz ve mor çiçekli olan varyeteleri (çe?it) vard?r.
Varyete albescens (Akha?ha?): Çiçekler saf beyaz, tohumlar beyaz veya devetüyü renklidir. Ekilmekte olan ha?ha?lar?n % 60-70’ini bu varyete te?kil etmektedir. Bilhassa sofa bölgede (Amasya, Tokat, Çorum, Malatya) ekilmektedir.
Varyete violascens (Karaha?ha?, Gökha?ha?): Çiçekler aç?k veya koyu mor, tohumlar gri veya kahverengidir. Yukar?daki varyeteye göre daha az ve genellikle onunla birlikte ekilmektedir.
2) Papaver somniferum alttür spontaneum (Aç?kha?ha?):
Bitki 60-100 cm boyunda, kapsülleri küçük (2,5 cm çapl?), çok ve nadiren orta dall?, ince kabuklu olup olgunla??nca kapsül meyvede delikler aç?l?r. Bu alt türün de varyeteleri vard?r. Ekimi körhashas alt türünün varyetelerine göre az olmakla beraber Bilecik, Kütahya, U?ak, Afyon, Burdur, Isparta, Denizli ve ha?ha? zirâat? yap?lan hemen her m?nt?kada bulunur. Varyete violaceum’un çiçekleri aç?k mordan koyu mora kadar de?i?en renkli, dip k?s?mlar? koyu mor renklidir. Tohumlar mavimsi-gri veya kahverengidir. Anadolu’da aç?k ha?ha??n en çok rastlanan varyetesidir.
Türkiye’de yeti?ti?i yerler: Anadolu.
Kullan?ld??? yerler: Bitkinin kullan?lan k?s?mlar? ham meyvelerinin çizilmesi ile elde edilen afyon, kurutulmu? ham meyveler, yapraklar, tohumlar? ve tohumlar?ndan elde edilen ya??d?r. Ha?ha? yapra?? elde edildi?i alt türe ve gövdedeki yerine göre sekli az çok de?i?ir. Bilhassa hâricen kullan?lan bâz? merhemlerin bile?imine girer ve a?r? dindiricidir. Hashas basi, ha?ha??n olgunla?mas?ndan, sütlüyken toplanan ve kurutulan, tohumlar? ç?kar?lan kapsül meyveleridir. Bile?iminde toplanma zaman?na göre de?i?en afyon alkaloitleri vard?r. Harici a?r? dindirici olarak, özellikle di? hekimli?inde kullanilir. Tohumlar?n?n ya?? ise, tohumlar? so?ukta tazyik edilmesi sûretiyle elde edilen ya?d?r. So?ukta elde edilen ya??n bile?iminde asitler az, s?cakta elde edilen ya??n ise asitleri fazlad?r. So?ukta elde edilen ya?, bâz? merhemlerin bile?imine girer. S?cakta elde edilen ya?, yemek ya?? ve sanayide sabun yapiminda kullanilir. ?çerdi?i zehirli maddeli dolay?s?yla, hekim kontrolü ve tavsiyesi olmadan kesinlikle kullan?lmamal?d?r.
Hatmi: (Apothekerstockmalve / Guimauwe / Marshmallow / Althaea officinalis)
Temmuz-a?ustos aylar?nda, pembemsi-beyaz renkli çiçekler açan, 50-150 cm yüksekliginde, çok senelik, otsu ve t?bbî bir bitkidir. Sulak çay?rlar ve dere kenarlar?nda bulunur. Gövdeleri dik ve tüylüdür. Yapraklar? sapl? ve çok tüylüdür. Çiçekler, dallar?n ucundaki yapraklar?n koltu?unda tek veya gruplar hâlinde bulunur.
Türkiye’de yeti?ti?i yerler: Akdeniz bölgesi.
Kullan?ld??? yerler: Bitkinin kullan?lan k?s?mlar? yapraklar?, çiçekleri ve köküdür. Yapraklar? bitki çiçekliyken ve çiçekler tamâmen açmadan toplan?r ve gölgede kurutulur. Kökler ise yasl? bitkilerden sonbaharda al?n?r, kabuklar? soyularak gölgede kurutulur. Bütün bitki fazla miktarda müsilaj ta??r. Bundan ba?ka ni?asta, sakaroz, galaktoz, pektin, ya?, tanen ve asparagin ta??r. Yaprak, çiçek veya kökleri haricen ve dahilen gö?üs yumu?at?c? olarak kullanilir. Çiçekleri gölgede kurutulup çay gibi demlenince göçüsü yumu?at?r ve öksürü?e iyi gelir. Dövülmü? hatmi taneleri vücuda sürülürse, sinek ve böcek isirmailarni önler.
Ayni ?ekilde kullan?lan di?er türler ?unlard?r:
Gül hatmi (Althaea rosea): 1-2 m yüksekliginde, beyaz, sari-k?rm?z? ve siyahimsi- k?rm?z? renkli çok senelik bir bitkidir. Meyvelerinin üzeri tüylüdür. Süs bitkisi olarak yeti?tirilir. Di?er hatmi gibi kullanilir.
Killi hatmi (Althaeae hirsuta): 10-40 cm yüksekliginde, dik ve tüylü, eflatun renginde çiçekleri olan bir bitkidir. T?bbî hatmi gibi kullanilir.
Havl?can: (Galgant / Alpinia / Galingale / Alpinia officinarum)
Bir çenekliler s?n?f?n?n Zencefilgiller familyas?ndan güzel çiçekli, itirli, çok y?ll?k, otsu bitkidir. Di?er ismi galangal veya Çin zencefilidir. Toprak üstü saplar? çok fazla dallanm?? rizomlardan (kök saplar?ndan) ç?kar, ilâve saplar? da olabilir. Bir metreden fazla yüksekli?i vard?r. K?rm?z? çizgili, çiçekleri beyaz yapraklar? bulunur. Havl?can çok cazip çiçeklerinin ve kokusunun güzelli?i sebebiyle aranan bir bitkidir.
Kullan?ld??? yerler: Kurutulmu? rizomlari hamur islerinde kullanilir. Bu rizomlardan elde edilen ya? sari s?v?d?r. Serinletici olup, kâfur benzeri kokuya sâhiptir. Kurutulmu? rizomlari ve türevleri acimtrak aromal?d?r. Havl?can kökü, me?rubatlarda, dondurma, ?ekerlemeler, tar?m ürünleri, çikolata çe?itlerinde kullan?labilir. Rizomlari ayrica zencefil gibi baharat olarak da kullanilir. T?bbî faydas?n?n çok oldu?u bilinmektedir. Kaynat?lan suyu bir miktar içilirse mîde a?r?lar?na, romatizma ve kulunca iyi gelir. Bel gev?ekli?i, çocuklar?n yata?? kirletmesini önler. Balgam söktürür, tükürük ifrâzât?n? artt?r?r. A??z kokusunu giderir. Mafsal a?r?lar?na ve mîde ek?imesine iyi gelir.
Havuç: (Mohrrübe / Carotte / Carrot / Daucus corota )
Kökleri sebze olarak yenen iki y?ll?k bir kültür bitkisidir. Havucun vatani Orta Avrupa’d?r. Yabânî olarak Avrupa, Kuzey Afrika ve Asya’da rastlan?r. Memleketimizde de rastlanmaktaysa da kültür havucu özelli?inde de?ildir. Bitki 1-1,5 m kadar boylar?nda, az dall?, parçal? yaprakl?d?r. Çiçekleri yaz?n açan küçük, beyaz?ms? renkli semsiye durumunda toplanm??lard?r. Elveri?li topraklarda ana kök bir metre kadar derine inebilmektedir. Havucun kaz?k seklindeki etli kökleri kültür sâyesinde meydana gelmi?tir. Havucun aç?k sari-turuncu renkteki di? k?smi kabuk k?smidir. Kök meyveleri farkl? türleri sebebiyle çe?itli sekil ve büyüklüktedir. Koyu sarimsi-turuncu renkte olan iç k?smi odun dokusuna tekâbül etmekle birlikte genellikle parankimatik hücrelerden yap?lm??t?r.
Türkiye’de yeti?ti?i yerler: Do?u Anadolu hâriç bütün Anadolu.
Kullan?ld??? yerler: Bitkinin tohumlar? ve kaz?k kökleri (havuç) kullanilir. Tohumlar eterim ya? ihtiva eder ki, bu da geraniol elde etmekte kullan?labilir. Ayrica konserve ve parfümeri sanayicinde kullanilir. Kültür kök meyveler likopin, karo tin provitamin A, B1, B2, C vitaminleri, % 7 oran?nda seker, % 29 kadar fosfor ve mâdenî tuzlar ihtiva eder. Bu kök meyveler ham madde olarak karo tin elde etmede, g?da olarak tâze ve tursu hâlinde kullanilir. Provitamin A, vücutta vitamin A hâline geçer. Vitamin A, hastal?klara kars? mukâvemet kazand?ran, göz ve cilt hastal?klar?n? önleyen çok faydal? bir maddedir. Tâze havuç, güne? yan?klar? vakalar?nda lapa hâlinde kullanilir. Havuç unu ve suyu çocuklar?n beslenmesinde çok faydal?d?r.
Hay?t: (Ay?t / Vitex agnus-castus / Agnus castus / Petit poivre)
Mineçiçe?igiller familyas?ndan, Bati ve Güney Anadolu'da ya?ayan bir a?açç?kt?r. Temmuz aylar?nda mor renkli çiçekleri açar. Dallar? ve yapraklar?nda, uçucu ve sabit ya?, tanen, sineol, sekerler, kristalize maddeler ve glikozit vard?r.
Kullan?ld??? yerler: ?drar söktürür. Sanc?lar? keser. Ayba?? kanamalar?n? düzenler. Anne sütünü art?r?r. Haz?ms?zl??? giderir. Kar?n a?r?s? ve ishali keser. Ayak ?i?lerini indirir. Akrep ve Ar? sokmalar?nda kullan?l?r.
Helvac?kaba??: (Kestanekaba?? / Cucubirta maxima / Winter squesh / Potiron)
Gövdeleri silindir biçiminde, yapraklar? böbrek seklinde ve tüylüdür. Meyveleri bas?k küremsi, sapl?, ince kabukludur. Pi?irildi?inde kabuklar? yumu?ar ve zar gibi soyulur. K?rm?z? etli k?sm?nda sekerli ve ni?astal? maddeler vard?r. Yeme?i ve tatl?s? yapilir.
Kullan?ld??? yerler: Her iki türün t?bbî olarak kurutulmu? tohumlar? kullanilir. Tohumlar?nda sâbit ya? ve peporesin vard?r. Tohumlar? (çekirdekleri) tenya ve kurt dü?ürücü olarak bilhassa çocuklarda kullan?lmaktad?r. Tohumlar di? kabuklar?ndan ayr?larak dövülür, sekerle kar??t?r?larak verilebilir. Ortalama doz çocuklarda 40 gr büyüklerde takriben 100 gridir. Kabak çok besleyici özelliktedir C ve B1 vitamini ihtiva eder. Pi?irilen etli k?smi yiyecekten ba?ka ç?ban ve sis yerlere lapa olarak da tatbik edilir.
Hindistancevizi:
Kullan?ld??? yerler: ?drar söktürür. Böbreklerdeki kum ve taslar?n dü?ürülmesine yard?mc? olur. Mide a?r?lar?n? giderir.
H?yar?embe: (Hind h?yar? / Hiyar?ember / Casse / Cassia fistula)
Baklagillerden, "Leguminoseae" denilen bir a?ac?n meyveleridir. Do?u Hine, antim ve Brezilya'da yeti?ir. Meyvesi silindirik ve siyaht?r. Terkibinde, seker, pektin, zamk, tanen ve esans vard?r.
Kullan?ld??? yerler: Kab?zl??? önler. Fazlas? müshildir.
Hodan:(Borretsch / Gurkenkraut / Bourrache / Borrego officinalis / Borage)
May?s-eylül aylar? aras?nda mavi renkte çiçek açan, sert tüylü, 15-60 cm yüksekliginde, bir y?ll?k otsu bir bitkidir. S???rdili olarak da bilinir. Daha çok rutubetli yerleri sever. Yapraklar? buru?uk, sert tüylü, oval ?ekilli, alttakiler sapl?, üstekiler saps?zd?r. Çiçekler uzun sapl?d?r.
Türkiye’de yeti?ti?i yerler: Marmara, Kuzey ve Bati Anadolu.
Kullan?ld??? yerler: Bitkinin çiçekleri ve yapraklar? kullanilir. Fazla miktarda müsilaj, reçine, mâdenî tuzlar ta??r. Yapraklar ve çiçekler ter verici, idrar ve balgam söktürücüdür. Bo?az a?r?lar?na ve öksürü?e kars? kullanilir.
Hünnap: (Jujube / Jujubier / Jujube/ Çigde / Zizyphus juiba / Zizyphus vulgaris / Chinese date / Jujuba)
Nisan-may?s aylar? aras?nda, sar? renkli çiçekler açan, ho? kokulu, 4-5 m yüksekliginde dikenli bir a?ac?n, k?rm?z? kabuklu, sert çekirdekli, iri zeytin biçiminde ve büyüklü?ünde bir yemi?idir. En di? çeperi derimsi ve ince, pulpas? (yumu?ak ki?im) sari renkli ve tatl? lezzetlidir Ünnap da denilir. Bahçelerde yeti?tirildi?i gibi yabânî olarak da bulunur. Asil vatani Suriye’dir. A?ac?n?n gövdeleri silindir biçiminde, esmer kabuklu, çok dall?d?r.Yapraklar kar??l?kl? 2 s?ra hâlinde, k?sa sapl?, diken seklinde 2 küçük yaprakç?kl?d?r.Çiçekler 3-6 tânesi bir arada ve oldukça küçüktür.Çanak yapraklar? 5 parçal? ve ye?il renklidir. Taç yapraklar? sari renkli, k?vr?k olup 5 parçal?d?r.
Türkiye’de yeti?ti?i yerler:Yerli de?ildir. Marmara, Bati ve Güney Anadolu’da yeti?tirilir.
Kullan?ld??? yerler: Meyveleri tamâmen olgunla?t?ktan sonra toplan?r ve güne?te kurutulur. Meyvelerinde seker, tan?n ve müsilajli maddeler bulunmaktad?r.Çok eskiden beri yumu?at?c?, balgam ve idrar söktürücü ve kab?z edici olarak kullan?lmaktad?r.
Hurma: (Dattelpalme / Dattier / Date palm/ Phoneix dactyfera / Datte)
?nsano?lunun yeti?tirdi?i en eski bitki çe?itlerinden biridir. Basil’in en eski yerlileri Sümerler hurmay? en az?ndan 5000 sene önce ilk defâ yeti?tirmi?lerdir. Kuzey Afrika ve Orta Do?u bölgelerinin ekonomisinde çok eskiden beri büyük bir rol oynar. Amerika’ya ?spanyollar taraf?ndan 19. yüzy?l?n baslar?nda getirilmi? ve Meksika civâr?nda yeti?tirilmi?tir. ?lk defâ Basra Körfezinde yeti?tirildi?i tahmin edilen hurma bitkisi yakla??k 18-24 m boyundad?r. Yapraklar?n?n bir k?smi yere do?ru sarkar ve bir k?smi da yukar? do?rudur. Yapraklar?n?n uzunluklar? 6 m civâr?ndad?r. Gövdeleri diktir. Taban?ndan birçok sürgün verir. Yelpâze olan yapraklar?n?n büyükleri tepede toplanm??t?r. Çiçekleri ekseriyâ tek cinslidir. Ba?ak tipindeki çiçekleri “spata” adi verilen büyük yapraklarla çevrelenmi?tir. Gövdesinde yapraklar genellikle toplu olarak bulunur. Küçük sari çiçekleri toplu hâlde açarlar. Farkl? cinsiyetli çiçekler ayr? a?açlarda yeti?ir. Di?i çiçekler zamanla tek tohumlu meyvelere dönü?ürler. Meyveleri sarimsi kahve renkli, di? kabuk sarimsidir. Orta ki?im etli ve seker bak?m?ndan zengindir. Tohum silindirik, sert ve bir yüzü boyunca derin olukludur.
Türkiye’de yeti?ti?i yerler: Memleketimizde Phoenix dectylifera türü örnekleri azd?r. Buna kar??l?k Phoenix canariensis daha çok yeti?tirilmektedir. Gövde taban?nda sürgünler vermesi ve tohumlar?n daha k?sa ve ?i?kin olusu ile ay?rt edilir. Bati ve Güney Anadolu ve Akdeniz bölgesinde yeti?tirilmektedir. Memleketimizde yeti?enlerin hurma meyvelerinin g?dâ bak?m?ndan önemi yoktur, daha çok gölge verici olarak kullanilir.
Kullan?ld??? yerler: Hurman?n meyvesi tatl? ve besleyicidir. Yakla??k % 20 nem ihtivâ eden tâze hurmalarda % 60-65 seker ve % 2 protein vard?r. Kurumu? hurmalarda seker oran? % 75-85 civâr?ndad?r. Bir di?er hurma çe?idi olan Phoenix sylvestris’ten hurma ?ekeri elde edilir. Ayr?ca, bedeni ve zihni geli?meyi sa?lar. Kansere kars? koruyucu oldu?u bilinir. Bo?az a?r?s?n? keser. Bron?it, öksürük ve so?uk alg?nl??? ?ikayetlerini giderir. Kemik hastal?klar?nda faydal?d?r.
Hüsnüyusuf:(Guguçiçegi / Dianthus barbatus / Iychinide / Bunch pink / Yal?nkat karanfil)
Karanfilgiller familyas?ndan bir çe?it süs bitkisidir.
Kullan?ld??? yerler: Mide ü?ütmesinden do?an ?ikayetleri giderir. ?ktidars?zl?kta da faydal?d?r.
--------------------------------------------------------------------------------------------------
Bu Sayfalar?n içeri?i www.turkforum.gen.tr al?nm??t?r.
byAdnanoe
|
